پایگاه خبری بام | سمیه اسدی، در خبرها بارها دیده‌ایم که مسئولان آب استان بوشهر از سدها به‌عنوان منابع “پایدار” برای تامین آب یاد کرده‌اند و با تبلیغات گسترده، ساخت سدها را در صدر برنامه‌های شرکت آب منطقه‌ای قرار داده‌اند. اما آیا به‌راستی در هر نقطه جغرافیایی جهان، سدها می‌توانند منبعی پایدار برای تامین آب باشند؟
کارشناسان و متخصصان آب بر این باورند که سدسازی نمی‌تواند راه‌حل پایداری باشد. میزان آب پشت سدها مستقیماً به میزان بارش و جریان رودخانه بستگی دارد. استان بوشهر با اقلیم گرم و نیمه‌بیابانی، در پایان حوضه‌های آبریز قرار دارد؛ بنابراین، حتی اگر بارش بالادستی هم داشته باشیم، به دلیل موقعیت پایین‌دستی استان و حق‌آبه‌های متعدد بالادست، نمی‌توان به پرآب بودن سدها امیدوار بود.
یک پژوهشگر آب در این زمینه می‌گوید: “در بالادست حوضه‌های آبریز، ذی‌نفعان متعددی از آب استفاده می‌کنند؛ از محیط زیست تا انسان‌ها. ما در انتهای حوضه‌ایم و سهم ما ناچیز خواهد بود.” مهتا بذرافکن همچنین معتقد است که سدها تنها در سال‌های پربارش موثرند و به عنوان منبع پایدار، آب‌شیرین‌کن‌ها و حتی فاضلاب شهری بسیار کارآمدتر خواهند بود. او اشاره می‌کند که در بوشهر حدود ۱۵ میلیون مترمکعب فاضلاب شهری وجود دارد که می‌توان با تصفیه آن، آب مورد نیاز مردم را تامین کرد؛ راه‌حلی که از سدسازی هم اقتصادی‌تر و هم پایدارتر است.
همچنین، باید توجه داشت که میزان تبخیر آب پشت سدها، سالانه بین ۶ تا ۶۰ درصد است؛ رقمی که در شرایط آب‌وهوایی استان بوشهر بسیار بالا و غیرقابل اغماض است. این در حالی است که با توجه به تغییرات اقلیمی و روند گرمایش زمین، بسیاری از کشورها پرونده سدسازی را بسته و به سراغ فناوری‌های نوین و پایدارتری مانند تصفیه فاضلاب شهری، تولید آب از هوا، و مدیریت مصرف آب رفته‌اند.
بنابراین، مسئله اصلی این نیست که چرا سد می‌سازیم؛ بلکه چرا سدسازی را به عنوان راه‌حل اصلی و پایدار تامین آب در اولویت قرار داده‌ایم؟ مشکل اساسی بوشهر در تامین آب نیست؛ بلکه در توزیع و فرسودگی شبکه‌های آبرسانی است. با وجود مصرف سرانه بالای آب در استان و هدررفت آن در شبکه‌های انتقال، ساخت ده‌ها سد جدید نیز پاسخگوی نیاز نخواهد بود.
انتظار می‌رود مدیران و تصمیم‌گیران حوزه آب، تمرکز خود را بر تغییر الگوی مصرف، کاهش هدررفت آب و سرمایه‌گذاری در مطالعات مصرف منابع آب قرار دهند تا به راه‌حلی پایدار و واقعی برای حل بحران آب دست یابیم.
