موقعیت جغرافیایی و اطلاعاتی در باره نایبند
نای بند در طول جغرافیائی ۵۷ درجه تا ۴۳/۵۷ دقیقه و عرض جغرافیائی ۱۵/۳۲ تا ۴۸/۳۲ دقیقه قرار گرفته است . مساحت آن حدود ۹۴/۳۲۳۰ کیلومتر مربع است که ۳/۷ درصد مساحت کل بخش مرکزی شهرستان طبس را شامل میشود . تعداد آبادیهای آن ۵ روستای سر کویر ، علی آباد ، زردگاه ، نایبند و دیگ رستم است .
نایبند در ۲۲۰ کیلومتری شهر طبس و ۱۸۰ کیلومتری شمال شهر راور در استان کرمان و در فاصله دو کیلومتری جاده کرمان به خراسان قرار دارد .
نخستین جاذبه در مواجهه به نای بند حضور آن بعنوان واحه ای بر ساحل کویر پهناور لوت و دشت کویر است . در ارتفاعات نایبند قله ای به ارتفاع ۳۰۰۹ متر در شمال غرب جاده کرمان به خراسان قرار گرفته است .
جاده روستا از میان رود و بستر سیلابی آن عبور می کند به همین دلیل توسعه خانه سازی و گسترش فعالیتهای اقتصادی و اجتماعی در مکان غیر ممکن بنظر میرسد .
روستا شامل خانه های کوچک با کوچه های تنگ و ساباط دار میباشد .خانههای «ماسولهای شکل» و آبهای گرم این منطقه شهرت به سزایی در میان گردشگران دارد.
که معروفترین آن آبگرم دیگ رستم است .
بافت قدیم روستای کوهستانی نای بند دارای خانه های پلکانی است . این روستا بعلت پلکانی بودن خانه ها به ماسوله کویر شهرت دارد .
چند برج در روستا وجود دارد بنامهای : زیبا ، داداد ، رمضان
در جوار این روستا قله ۳۰۰۹ متری نایبند قرار گرفته که چکاد آن به بام استان خراسان جنوبی شهرت یافته است.
قله نای بند با ۳۰۰۹ متر ارتفاع , بلندترین قله کوهستان نای بند است که در منطقه دیهوک شهرستان طبس قرار گرفته است و بیشترین اهمیت آن بدلیل همجواری در کنار کویر لوت است .
برای رسیدن به مبدا صعود باید به روستای علی آباد رفت .برج و بارویی تاریخی در طول مسیر به سمت محیط بانی نایبند
برای رسیدن به روستای تاریخی علی آباد بایستی از روستای نای بند دوباره به سمت طبس بازگردیم و بعد از ۲ کیلومتر از جاده اصلی خارج شده و وارد جاده خاکی در سمت چپ یعنی به جهت غرب شویم .
{جاده فرعی محیطبانی ۳ کیلومتر قبل از نایبند، سمت راست (ضلع شمالی جاده) به شکل خاکی جدا شده، بعد از طی ۲۵ کیلومتر به این پاسگاه میرسد.
سه تابلوی «سازمان حافظت محیطزیست» در ابتدا و بین راه نشان مناسبی جهت یافتن این مکان است.}
برای صعود این قله کوهنوردان میباید مجوز صعود را از طریق هیئت کوهنوردی طبس دریافت کرده، پس از هماهنگیهای لازم وارد منطقه شوند.
مسیر خاکی را ادامه می دهیم و پس از رسیدن به یک دو راهی مسیر سمت چپ را انتخاب میکنیم و در نهایت پس از حدود ۲۵ کیلومتر به محیط بانی نای بند به ارتفاع ۱۴۷۰ متر می رسیم .
این منطقه بخاطر زیستگاه یوزپلنگ ایرانی و همچنین جبیر تحت حفاظت شدید سازمان محیط زیست قرار دارد و واقعا” یکی از ناشناخته ترین و بکرترین زیستگاههای حیات وحش در کشور ایران است .
روستای علی آباد در این فصل از سال فاقد سکنه است
در کنار محیط بانی ، میتوانیم روستای علی آباد که بافتی سنتی و دیوارهای کاهگلی دارد را مشاهده کنیم { اهالی روستا در فصل زمستان به روستای نای بند کوچ میکنند و در فصل های دیگر برای کشت باز می گردند }
روستا دارای رشته قناتی کم آب و شیر آبی که از محیط بانی منشعب و در ابتدای روستا قراردارد میباشد . حمامی هم در کنار مزارع روستا قرار دارد که مخروبه بوده و سالهاست استفاده نمیشود . مزارع کوچکی وجود دارد که در آنها گندم ، جو و یونجه کشت میشود و کرتی نیز شلغم کشت شده که از هجوم کبکها در امان نبوده و توسط آنها خورده میشود .
محل آغاز کوهپیمایی ۴ کیلومتر بعد از محیطبانی از انتهای جادهای شروع میشود که فنسهای فلزی و دیوار ساختمان و استخری که متعلق به سازمان محیطزیست است و در آن نقطه علامت مشخصی برای کوهنوردان است. (ارتفاع ۱۷۰۰ متر)
کوهستان نایبند به مانند بیشتر کوهستانهای کویری ایران دارای بستری سنگی و ریزشی است و به دلیل اختلاف گرما و سرما در این منطقه و همینطور به سبب کمبود آب و قرار گرفتن این کوهستان در کنار آب و هوای کویر عظیم لوت، نایبند را میتوان کوهستانی تماماً صخرهای و ریزشی قلمداد نمود. باید دقت کرد یافتن مسیر صحیح صعود این قله از میان یالهای فراوان صخرهای این منطقه، نیازمند داشتن تجربه لازم، نقشههای دقیق و نقاط GPS و در مرحله بالاتر به همراه داشتن راهنمایی مجرب و محلی میتواند کمک شایانی جهت اجرای صحیح این برنامه باشد.
روستای نایبند ، ماسوله ای حیرت انگیز در میان کویر
در میانه جاده بین المللی طبس به راور پوششی سبز از درختان نخل توجه هر رهگذری را به خود جلب می کند. این پوشش سبز همچون سرابی در دل کویر به نظر می رسد اما در واقع آنچه که پیش روی شماست، روستایی به نام نایبند است که به صورت پلکانی شکل گرفته و با عنوان ماسوله کویر شهرت یافته است.
وقتی متوجه شوید که تا شعاع ۲۰۰ کیلومتری این روستا هیچگونه آبادی مشاهده نمی شود، این سوال در ذهن شما شکل می گیرد که ” چه چیزی باعث شده تا زندگی در این روستا جریان یابد؟”
همه ی ما می دانیم که مهم ترین عنصر حیات بخش جهان، آب است و بدون آن زندگی در هر جایی غیر ممکن می شود. در دل این کویر بی آب و علف آنچه که نایبند را تا به امروز سرپا نگهداشته است، قنات ها و چشمه هایی هستند که آبی گوارا را به این دیار هدیه می دهند.
دیدنی ها و جاذبه های نایبند
در سفر به نایبند می توانید از دیدن جاذبه های زیر لذت ببرید:
۱- معماری پلکانی روستا
نایبند یکی از نمونه های منحصر به فرد معماری پلکانی است که در کویر لوت شکل گرفته است. در این نوع معماری مجموعه ای متراکم از خانه ها به چشم می خورد که در آن پشت بام خانه ها به عنوان حیاط خانه ی بالایی خود مورد استفاده قرار می گیرند و همبستگی خاصی را میان ساکنان به وجود می آورد
۲- ساباط | دورهمی به سبک نایبند
بسیاری از کوچه های روستای نایبند به صورت سرپوشیده ساخته شده اند که از آنها با عنوان ساباط یاد می شود. در این کوچه ها سکوهایی برای نشستن نیز وجود دارد و این فضا را به محلی برای دور هم جمع شدن اهالی روستا تبدیل کرده است.
۳- برج های نگهبانی
در روستای نایبند ۳ برج نگهبانی به چشم می خورد که بازماندگانی از قلعه ی ۳۰۰ ساله با ۴ برج اطراف آن هستند و تا قرن اخیر نیز حفاظت و نگهبانی از روستا را بر عهده داشته اند. به هنگام حمله ی راهزنان و ماموران حکومتی، دیده بان ها از برج ها مردم را خبر می کردند تا به خانه هایشان بروند سپس دروازه قلعه را مسدود می کردند تا دست کسی به مردم نرسد. یک پل چوبی کوچک و باریک تنها راهی است که شما را به این برج ها می رساند.
۵- چشمه های آب
وجود چشمههای آب سرد و گرم منحصر به فرد در نایبند، عامل حیات این روستا هستند و در نتیجه فعالیت فرآیندهای زمینی ایجاد شده اند. چشمه زردگاه و آبگرم دیگ رستم از جمله ی این چشمه ها هستند و عده ای نیز در اطراف آنها زندگی می کنند.
۶- نخل های روستا
یکی از زیباترین جاذبه های این روستا نخلستان آن است که در پایین دست آن قرار دارد. در این نخلستان درختان نخل سر به فلک کشیده ای را می بینید که با سرسبزی خود سرزمینی بهشت گونه را در تابش آفتاب داغ کویر ساخته اند.
۷- کوهستان
با وجود اینکه نایبند در سرزمینی کویری قرار گرفته اما سه کوه آب شلمه، علی آباد و کوه نایبند باعث شده اند تا به عنوان منطقه ای کوهستانی در حاشیه غربی کویر لوت نظر گرفته شود. این کوهستان اختلاف ارتفاع نسبتا زیاد، چیزی در حدود ۲۵۰۰ متر نسبت به کویر لوت دارد و روستاهایی مانند علی آباد، کلات آب انار، آب رضا، زردگاه و نایبند را از کویر جدا کرده است. بلندترین این کوه ها، نایبند است که ۳۰۵۰ متر ارتفاع دارد و قرار گرفتن در ارتفاعات آن امکان تماشای کویر لوت را برای شما فراهم می کند.
۸- پناهگاه حیات وحش نایبند
پناهگاه حیات وحش نایبند علاوه بر پوشش گیاهی ارزشمند، گونه های جانوری خاصی را نیز در خود جای داده است. یوزپلنگ آسیایی یکی از جانداران رو به انقراض می باشد که بیشترین تعداد آن، در حدود ۱۵ قلاده در این منطقه زندگی می کنند.
معماری روستا
مهم ترین ویژگی معماری روستا ارگانیک بودن ساختار آن است؛ به این معنا که شکل گیری محلات روستا و بافت آن از نظم خاصی پیروی نمی کند و تمامی قسمت های روستا تنها بر اساس شیب طبیعی زمین ساخته شده است.
خانه ها بر روی یک کوه کوچک قرار دارند که به دلیل عدم تخریب کوه در زلزله ها و استحکام به عنوان هسته ی روستا در نظر گرفته شده است. یکی از نکات جالب در این روستا تفکیک فضای مسکونی و زراعی است به این صورت که در سطوح پایین همان کوه کوچک، مزارع و باغات به صورت چند طبقه (نخلستان، مرکبات و سبزیجات) دیده می شود و بر روی کوه، خانه ها قرار گرفته اند.
خانه ها به صورت پلکانی و بر روی شیب کوه جای دارند و کوچه های باریک و پیچ در پیچی در آن شکل گرفته اند. کمبود زمین در این ناحیه باعث شده تا سطح کوچکی به هر بنا اختصاص یابد و حیاط از خانه ها حذف گردد.
قدمت روستای نایبند
نایبند از قدمت بسیار زیادی برخوردار است. وجود حفره ها و غارها در دل کوه نشان از سکون انسان غارنشین در نایبند و قدمت چند هزارساله ی آن دارد. همچنین با نگاهی به مستندات و کتب تاریخی قرون اولیه تاریخ اسلام و آثار کسانی مانند اصطخری و ابن حوقل متوجه می شویم که آنها از نایبند به عنوان استراحتگاه و مأمنی در حاشیه کویر نام برده اند که بهشت را برای در راه ماندگان تداعی می کرده است.
گزارش صعود به قله نایبند ۳ الی ۵ آبان باشگاه کوهنوردی چکاد
شروع مسیر کوهپیمایی ساعت ۵/۱۰ دقیقه صبح روز ۵ آبان ماه در معیت ۱۴ نفر و با حضور راهنمای محلی { آقای حسن خانی }در هوایی خنک و دلنشین از دل کویر شروع شد {مبدا روستای علی آباد }.صعود را از یال ابتدای کنار فنسهای فلزی شروع کردیم.
طلوع زیبای آفتاب عالم تاب بر تارک ستیغ با شکوه کوهستان نایبند را مبهوتانه به تماشا ایستادیم.
از همان ابتدای مسیر میشد فهمید پای به کوهستانی وحشی و خشن با مناظری بدیع و متفاوت گذاشته ایم ..
بعد از یکساعت به اولین گردنه و یال اصلی رسیدیم. مسیر صعود کاملاً صخرهای و نیمه ریزشی بود. ولی نیازی به دست به سنگ شدن نداشت.
عبور از بین دهلیز های سنگی و تیز بر هیجان برنامه افزوده بود …
با قرار گرفتن بر فراز گردنه مناظر چشم نواز و بینظیری از تلاقی کویر و کوهستان آذین بند نگاه مشتاقمان شد
از فراز گردنه اول، قله فرعی (شرقی) عظیم و سنگی نایبند با شکوه هر چه تمامتر خود نمایی میکند و با وسوسه افسون کننده ای هماورد میطلبد .
برای رسیدن به زیر آن باید چندین فراز و فرود صخرهای را پشت سر گذاشت.
حرکت آهنگین و نظم و نظامی پیوسته رمز صعودی موفق است و از همه مهمتر سرعت سرقدم به همراه اتحاد و پیوستگی تیم دلیل موفقیت است.
بعد از دو ساعت فراز تا ارتفاع ۲۳۰۰ مترصعودکردیم وبعد اولین فرود به کف دره تا ارتفاع ۲۱۰۰ متر اتفاق افتاد.
بعد از رسیدن به کف دره در مسیری دیگر شروع به صعود کردیم ارتفاع ۲۱۰۰
پاکوبی بسیار ضعیف که نشان از تردد بسیار کم در منطقه دارد و بخاطر همین فرود و صعود ها و عوض شدن مسیر نیاز به راهنما بشدت توصیه میگردد
بتدریج با افزایش شیب و ریزشی شدن مسیر در زیر گردنه دوم حرکت تیم به کندی صورت میگیرد
مسیر کاملا وحشی و خشن و بشدت ریزشی و اکثرا شن اسکی که صعود را دچار سختی فراوان کرده بود
دره با پیچ و تابی زیبا و از میان صخره های ریزشی و گاها بدون پاکوب به طرف بالا و زیر گردنه دوم اوج میگرفت . این دره شیب بسیار تندی داشت.
با صعود از این دره در ساعت ۱۰ به بالای گردنه دوم در ارتفاع ۲۵۰۰ متر میرسیم.
بعد از فرود از گردنه دوم به کف دره رسیدیم،با حرکت به سمت چپ و در بستر رودخانه دره دیگری را به سمت بالا ادامه مسیر دادیم ابتدا شیب خیلی تند نبود.
در مسیر دره شیاری صخرهای دیده میشد و مسیر به دهلیزهای سنگی تبدیل شد و در قسمتهایی از مسیر دست به سنگ شدیم .
پایان این شیار (شکاف)و رسیدن به روی گردنه اول مسیر تراورس قله فرعی بود که به شکل ریزشی تا گردنه بعدی یعنی نقطهای بین قله فرعی و اصلی (غربی) ادامه داشت. این گردنه در ارتفاع ۲۷۵۰ متری قرار گرفته است و با یالی مشخص به قله اصلی میرسد.
استراحت ها بسیار کوتاه و در حد خوردن تنقلات و مایعات بود .. ریتم آهسته و پیوسته رفتن را همچنان رعایت میکردیم
در ساعت ۱۱صبح به زیر قله فرعی بر فراز گردنه سوم رسیدیم ..ارتفاع ۲۷۵۰ متر
حدود یک ربع استراحت کردیم ، خوردیم و نوشیدیم ..
از این نقطه ادامه مسیر تا قله به وضوح دیده میشود . یالی که از گردنه به قله منتهی میشود کمی سنگی و همراه با کاهش و افزایش ارتفاع میباشد .
سخت ترین قسمت مسیر بدلیل ریزشی بودن شدید و خطر سقوط به دره زیر پا بعد از گردنه سوم بود
با پیمایش مسیرکوتاهی به شکل تراورس از ۲۷۵۰ تا ۲۹۰۰ صعود داشتیم . لحظات پر استرسی تا گذر تیم از این قسمت بر سرپرست گذشت
هیچ رد پایی در مسیر نبود .. در اصل بیشترین رد پا اثر عبور وحوش منطقه بود
دره هایی با شیب زیاد و مسیری کاملا ریزشی که با احتیاط تمام از کنارشان تراورس کردیم
آخرین شیب تند و ریزشی را با احتیاطی بیشتر تراورس کرده و حدود۵۰ متری ارتفاع کم کرده و در نهایت با اشتیاقی وافر آخرین شیب منتهی به قله را با باقیمانده توان صعود کرده
آخرین گامهای پرتوان چکادیان برفراز قله باشکوه نایبند به اتفاق ۱۳ نفر از ۱۴ نفر شرکت کننده در برنامه ، پس از ۷ ساعت تلاش درکوهستانی ریزشی و صخرهای ولی بکر و کمتر پاخورده به قله ۳۰۰۹ متری نایبندگذاشته شد .
قله نایبند سر سخت، در مقابل اراده پولادین و عزم راسخ عزیزان در ساعت ۱۲/۳۰ دقیقه آغوش گشود
شهد شیرین صعود گوارایتان باد .. پیروزی ازآن کسانی است که رنج صعود را برخود هموار میکنند
دیدن پهنه بیکران کویر لوت از فراز این قله یکی از بینظیرترین مناظر کوهستانی ایران است.
ر این ارتفاعی که ایستاده ایم میتوانیم کویر لوت را که منظره ای بی نظیر است را در زیر پایمان مشاهده کنیم که ارتفاع پست ترین نقطه آن حدود ۶۰۰ متر است یعنی حدود ۲۴۰۰ متر اختلاف ارتفاع .
برنامه برگشت از قله خود نیز داستان دیگریست .. تمام مسیری را که رفته ایم با همان فرود و صعود ها دقیقا باید برگردیم .. خوشبختانه تیم بسیار همکاری داشت و فقط شیب آخر مسیر را در تاریکی فرود امدیم که تاریکی و خستگی تیم باعث شد زمان زیادی برای همین مسیر کوتاه وقت گذاشتیم و ساعت شش و نیم پای مینی بوس بودیم.
شخصا در برابر اراده و پشتکار تک تک شما عزیزان تعظیم میکنم .. برنامه قله نایبند در سایه همکاری تیمی و نظم بینظیر شما عزیزان به ثمر نشست و کام همه دوستان شیرین شد و نتیجه یک تلاش تیمی زیبا صعودی زیبا و قدرتمند است.
از خانمهای شرکت کننده که واقعا دستمریزاد دارند برای این صعودی که مردان بیشماری را ناکام گذاشته تشکر میکنم برای همتی که داشتند و رنجی که برای پیروزی متحمل شدند ،شهد شیرین صعود گوارایتان
برای شما که همه کوهنورد بودین و توانمند لازم است بعنوان یک مربی نکاتی چند را گوشزد کنم باشد که به گوش جان بشنوید تا در آینده درخشان کوهنوردیتون همیشه بدرخشید :
آمادگی جسمانی شرط اول کوهنوردی است ، اما فقط یکی از شرایط .. مهمترین نتیجه یک کوهنوردی خوب و اصولی داشتن خصایلی چون صبر و بردباری و گذشت و ایثار است ..
از نظر من کسانی خیلی قوی بودند که به خانمها در مسیر کمک کردند و باعث شدند همه با هم صعود کنیم .. راه رفتن کند و با طمانینه پشت سر کسانی که روند آهسته تری دارند صبوری و متانت بالایی را میطلبد ،ولی نتیجه اش شگفت انگیز و زیباست و شما این صفت زیبا را به تمامی به نمایش گذاشتید .. من متشکرم از تک تک عزیزان که نظم تیمی را رعایت کردند تا تیم بتواند صعود کند
همیشه یادتان باشد در صعود ها من وجود ندارد … ما هستیم که صعود میکنیم و این زیباست
از جناب سعید آقای داعی عزیز که همیشه درسنگر عقب داری چکاد صبورانه و به نحو احسنت عمل کرده سپاسگزارم .. مسئولیت پذیریت باعث آرامش خاطر یک سرپرست هست
همه عزیزانی که در کمک کردن پیشقدم بودند قابل تحسین و تعظیم هستند
جناب افضل نیای عزیز برای زحمات عکاسی تیم متشکرم
از اینکه همراهمون بودین بر بلندای نایبند سرسخت متشکرم
سرپرست برنامه فیروزه حسن نژاد
نکات قابل توجه جهت صعود قله نایبند :
۱-همراه داشتن آب کافی در طول مسیر بعلت عدم وجود چشمه اب
۲-اخذ مجوز از سازمان محیط زیست طبس برای صعود الزامی است .
۳-همراه داشتن لامپ پیشانی بعلت اختلاف ارتفاع ۱۵۰۰ متری از مبدا تا قله و بالعکس الزامی است .
۴-استفاده از راهنمایان محلی به موفقیت در صعود و امکان بالای صعود کمک میکند
۵-پیشنهاد میکنم این قله را دست کم نگیرید و مخصوصا در فصل پاییز زمان را در نظر بگیرید
۶- بر روی خط الراس تا قله ، آنتن موبایل موجود است ولی داخل دره ها از آنتن موبایل خبری نیست
۷-در موقع فرود باید دقت نمود وارد درهها و یالهای دیگر نشد و دقیقاً همان یال صعود را جهت بازگشت انتخاب کرد.
۸- تلفن تماس راهنمای مجرب منطقه آقای حسن خانی که دهیار روستا هم هستند و .
۰۹۱۳۳۵۶۳۲۹۱
۹- امکان اسکان در روستای علی آباد در منزل خانمی بنام مرضیه خانم هست . با امکانات قابل قبول در این منطقه .. آقای حسن خانی میتونن هماهنگ کنند
۱۰-تلفن تماس مدیریت محیط بانی طبس جناب آقای حاتمی ۰۹۱۳۸۶۲۶۷۳۹