در هنگام فعالیت های شدید بدنی مثل ورزش و مخصوصا” کوهنوردی میزان نیاز به آب افزایش می یابد و به ۴ تا ۵ لیتر در روز( و گاها” بیشتر) می رسد زیرا در این فعالیت ها میزان دفع آب از بدن افزایش می یابد .
دفع آب از راههای مختلف مثل : تعریق – تعرق – تنفس – ادرار و مدفوع صورت می گیرد .
در حین فعالیت های کوهنوردی تنفس شدید تر و عمیق تر می شود لذا آب دفع شده از راه باز دم افزایش می یابد.
همچنین در اثر گرم شدن بدن میزان تعریق و تعرق هم بالا می رود . ونهایتا” آب بدن کم می شود ومیزان نیاز به آب افزایش می یابد.
جبران آب از دست رفته از راههایی که در بالا گفته شد انجام می شود اما مسئله اینجاست که دهیدراتاسیون در صورتی جبران می شود که آب کافی به بدن برسد در حالی که در برنامه های کوهنوردی غالبا” آب کافی به بدن ورزشکار نمی رسد که دلائل این امر متعدد است : صرفه جویی نابجا در مصرف آب ، همراه نداشتن آب کافی در برنامه ، برنامه ریزی اشتباه سرپرست و تعجیل در رسیدن به قله ، تکیه بر منابع آب موجود در کوهستان و نرسیدن به آنها به هر دلیل و در آخر بی تجربگی افراد وسرپرست و عدم اطلاع از اهمیت موضوع.
تمام این عوامل دست به دست هم داده و بدن کوهنورد را دچار کم آبی می کنند.
کم آبی بدن در رنگ ادرار فرد که به رنگ زرد پر رنگ یا نارنجی در می آید ویا در کاهش وزن بدن که پس از اجرای برنامه های سنگین و چند روزه حاصل می شود ، مشهود است.
دهیدراتاسیون اثرات سوء زیادی برسلامت جسم دارد که زمان انجام فعالیت های کوهنوردی با آنها مواجه می شویم : سردرد – سرگیجه – ضعف و بی حالی – تشدید اثرات بیماری ارتفاع و تشدید و تسریع هایپوترمی ( سرمازدگی ) .
این اثرات در کوتاه مدت عارض می شود اما در دراز مدت اثر کم آبی روی قلب از طریق کاهش حجم پلاسما وغلیظ کردن خون که نیاز به افزایش قدرت پمپاژ قلب دارد و همچنین بر کلیه ها اعمال می شود.
تاثیر دهیدراتاسیون در دراز مدت بر کلیه ها نیز شدید است : در اثر تغلیظ ادرار که از اثرات کم آبی بدن می باشد احتمال ساخته شدن سنگ های کلیوی زیاد می شود که این سنگها علاوه بر ایجاد درد بسیار شدید در هنگام دفع سنگ ، به بافت کلیه نیز آسیب می رسانند. همچنین غلیظ شدن خون در اثر کم آبی بدن باعث ایجاد اختلال در عملکرد کلیه شده و در بخاطر خوب کار نکردن کلیه ها میزان مواد زائدی که این عضو وظیفه دفع آنها را بعهده دارد یعنی اوره و کراتینین در خون بالا می رود.
با توجه به عنوان بحث که انجام آزمایشات لازم برای کوهنوردان می با شد – اندازه گیری این مواد دفعی در خون بصورت دوره ای مثلا” هر شش ماه یا هر یکسال یکبار می تواند تابلویی از وضعیت سلامت کلیه ها به ما ارائه دهد یعنی علاوه بر تست سی . بی. سی ، انجام تستهای اندازه گیری اوره و کراتینین هم ضروری می باشد . همچنین تست آنالیز ادرارو بررسی مواد دفعی و زائد موجود در ادرار.
@sedayehkoohestan
آزمایش دیگری که انجام آن لازم است ، تست اسید اوریک است – به دلیل کم آبی بدن ونوع تغذیه اگر تکیه بر مصرف پروتئین ها بخصوص گوشت قرمز باشد اندازه گیری میزان اسید اوریک خون که همراه با تست اوره و کراتینین انجام می شود.
نتیجه گیری کلی : کوهنوردی ورزشی که در صورت انجام درست وپیروی از اصول علمی می تواند ورزش تمام عمر باشد وسلامت روح وجسم ما را تضمین کند اما در صورت بی اعتنایی به این اصول می تواند سلامت ما را به مخاطره بیندازد . لذا باید قبل از اقدام به کوهنوردی در کلاسهای مربوطه شرکت کنیم وپس از فراگیری اصول علمی و فنی این ورزش با بکار بستن آموخته ها بهمراه کوهنوردان مجرب به کوه برویم . معاینه سالانه و انجام آزمایشات پزشکی لازم را فراموش نکنیم و با انجام این تستهای ساده و کم هزینه قبل از آنکه دچار صدمه و عوارض جسمی بشویم با کمک و راهنمایی پزشکان مجرب از ایجاد آسیبها و بیماری ها پیشگیری کنیم .
تهیه و تدوین : سید محسن رضوی دهکردی – کمیته پزشکی هیئت کوهنوردی و صعودهای ورزشی استان چهارمحال وبختیاری .
پزشک مشاور : سرکار خانم دکتر سلیمانی – پاتولوژیست .
منابع : هماتولوژی – دیویدسون
تغذیه در کوهستان – آقای دکتر ابوالفضل جوادی .
