موضوع: آموزش در ورزش های مهیج بویژه کوهنوردی و زیر مجموعه های آن
شکی نیست که هم تیمی ها در آنچه از تجربیات برنامه های مهیج به دست می آید تاثیر گذارند. کوهنوردان، سنگنوردان یا غارنوردان زیادی را میتوان مشاهده کرد در حین انجام فعالیت ها از لذت صحبت کردن با یکدیگر و نیز بهره مندی از تجربیات تلخ و شیرین هم بهره مند می شوند.
بدیهی است آنچه به عنوان تجربه آموزشی قابل دریافت است در شرایطی که پای تجربیات شخصی مطرح است، با زمانی که تیمی باتجربه و توانمند و دارای توانایی انتقال مهارت و تجربه در کنارمان باشند قابل قیاس نیست.
اجازه دهید در ابتدا مراحل شکل گیری گروه را بررسی کنیم. این مراحل پنجگانه عبارتند از:
. شکل گیری (forming) : در این مرحله اعضای گروه با یکدیگر راحت نیستند. روابط سطحی و ظاهری اند و ارتباطات محدودی وجود دارد. به طور کلی افراد دچار شک هستند و عزت نفس خود را در تهدید می بینند.
. بروز تغییرات (storming): در این مرحله روابط شکل میگیرند، اعضا سعی میکنند خود و نقش هایی که در آن فعالیت میکنند را بروز دهند و احتمال چند دستگی یا به وجود آمدن تضاد و تعارض محتمل است.
. رسمیت یافتن(norming): نقش ها و رفتار ها در گروه پذیرفته می شوند، اتحاد بین اعضا شکل می گیرد و حس تعلق به گروه به وجود می آید.
. عمل گرایی(performing):گروه دارای وظیفه است و ضمن داشتن سلامت اجتماعی، تاثیر متقابل خوبی بین اعضا وجود دارد.
. خاتمه یافتن(adjourning): قطع روابط، پایان گروه و حتی سوگواری!
اما از منظری دیگر نیز باید به موضوع نگاه کرد، چرا که همه ی گروه ها این مراحل را به یک شکل و یک سرعت تجربه نمی کنند.
گروه ها، هم دارای وظایفی هستند و هم دارای نیازمندی های اجتماعی!
در یک گروه آموزشی، مربی در مقاطع مختلف دارای وظایف متفاوتی است. مثلا در مرحله شکل گیری گروه باید تاکید مربی بر تمرکز به انجام وظیفه باشد، هنوز ارتباطات بین افراد شکل نگرفته و انجام وظیفه در سایه ی نیم نگاهی به اهداف کوچک به منظور ایجاد حس و حال کارکردن اعضا در آرامش در کنار هم میتواند حاکی از نگاه صحیح مربی به تیم باشد. در مرحله بروز تغییرات مربی باید بداند که عملکرد های اجتماعی در اولویت هستند و ضمن انجام امور با شیوه ای دموکراتیک تر، فضای کلی آموزش به نفع رسیدن به وظایف هدایت شود.
در مرحله عمل گرایی گروه به خوبی با هم کار می کنند و مسئولیت ها و نقش های نفرات حاضر در گروه مشخص شده و پذیرفته شده اند. در این مرحله مربی بیشتر ناظر فعالیت ها ست و اجازه میدهد همه چیز به روال طبیعی طی شود. در این نقطه است که موفقیت با تسهیل نمودن و افزایش انگیزه، به روز نمودن خود، عزت نفس بیشتر و حس تعلق بیشتر توسط اعضای گروه و در سایه ی هدایت مربی فراهم می شود.
این گونه مربیگری دوره آموزشی، شایسته و بایسته ست .
به جهت روشن شدن بیشتر مطلب، مثالی را با هم مرور کنیم:
فرض کنیم دوره آموزشی سنگنوردی برای یک جمع ۱۵ نفره برگزار می شود. شرکت کنندگان از استان های مختلف وارد دوره شده و قصد دارند دوره ای ۳ روزه را بگذرانند.طبق مطالبی که در بالا گفته شد، قدم نخست باید تعیین اهدافی مشخص از آموزش و جلب مشارکت نفرات برای انجام آن هدف باشد.مثلا دسته بندی لوازم، فراهم کردن امکانات کلاس تئوری و … در این میان مربی سعی میکند از بعد اجتماعی راه را برای شناخت نفرات از هم هموار کند، فضایی فراهم می آورد که نفرات بیشتر با هم آشنا شوند، با گذشت اندک زمانی نفرات وظایف از پیش تعیین شده را انجام داده اند و به واسطه این شرایط از توانایی ها و مسئولیت های خویش بیشتر می دانند. مربی می تواند در این بین زمانی برای استراحت تعیین کند و در آن زمان با فضایی دوستانه، از مخاطبین دوره بخواهد بیشتر در مورد خود و مسئولیت و تجربیاتشان صحبت کنند. رفته رفته نفرات با هم آشنا تر شده و به یکدیگر گرایش پیدا می کنند، روحیه همکاری توسط مربی تقویت شده و از سوی دیگر همکاری در راستای انجام وظایف محوله از سوی مربی، مخاطبین را به مرحله سوم نزدیک میکند.
مربی کم کم از خواستن وظایف کاسته و بعد اجتماعی را پر رنگ تر میکند.نیاز های تمرینی و آموزشی در قالب گروه های کاری چند نفره پیگیری می شود.مربی سعی میکند نفرات حداکثر کمک و پشتیبانی را از هم داشته باشند. مسئولیت ها پذیرفته شده و نفرات به آنچه مربی و شاگردان دیگر انتظار دارند آگاه شده و به صورت جمعی برای آن تلاش میکنند.هدف نهایی دوره توسط مربی بیان شده و همگی در جمعی دوستانه برای آن تلاش میکنند.نهایتا دوره به تمام می‌رسد و شرکت کنندگان با ناراحتی به استقبال پایان یافتن دوره می روند و به دوره ها وهمکاری های آتی امیدوار هستند.
