به گزارش بام، معنی کلمه ساوالان که از دو کلمه ساو (باج) و آلان (گیرنده) تشکیل شده است، باج گیرنده می باشد. در برخی نوشته ها معنی ساوالان را گیرنده آب (سوالان) یا گیرنده صدا عنوان کرده اند.
در منابع فارسی ساوالان با نام سبلان شناخته می شود که آن را از باران بزرگی به نام سبل می دانند. کوه آتشفشانی ساوالان در طول جغرافیایی ۴۷ درجه و ۵۰ دقیقه شرقی و عرض جغرافیایی ۳۸درجه و ۱۷دقیقه شمالی قرار گرفته است.
رشته کوه سبلان از دره قره سو در شمال غرب اردبیل و در جهت شرقی و غربی به طول ۶۰ کیلومتر و عرض ۴۵ کیلو متر تا کوه قوشا داغ اهر ادامه می یابد، سطحی که بوسیله آن در آذربایجان اشغال شده است حدود ۶۰۰۰ کیلو متر مربع می باشد و در دامنه های خود سه شهر زیبا یعنی سراب، اردبیل و مشگین شهر و بیش از ۱۰۰۰ آبادی را جای داده است. از نظر زمین شناسی ساوالان دو مرحله آتشفشان عمده داشته است. فعالیت قدیمی از (ائوسن) شروع گردیده ولی آنچه که کوه سبلان را بوجود آورده در مرحله دوم ( پلیوسن – کوارتنر ) شروع به فعالیت نموده و تا عصر بعد از آخرین یخبندان هم ادامه داشته است.
گدازه های آتشفشان ساوالان مساحتی معادل ۱۲۰۰ کیلومتر مربع را اشغال نموده‌اند. قله سبلان در تمام طول سال پوشیده از برف و یخ است و از دیواره های جنوبی و جنوب غربی آن رودهای اهرچای و آجی چای جریان دارند که به رود ارس و دریاچه ارومیه می ریزند. در کوه سبلان، محل هایی دیده میشود که برف دایمی و یخچال جاودانه دارند و علت آن بارندگی به نسبت زیاد و ارتفاع نقاط است. حدود برفهای دایمی سبلان از ۴۰۰۰ متر تا ۴۱۰۰ متر دامنه شمالی است که آثار یخچال قدیمی نیز در این حدود به خوبی دیده می شود.
آتشفشان سبلان از نوع آتشفشان نقطه ای و مخروط مختلف است که از نظر ساختمان و حجم، شبیه آتشفشانهای قاره ای ولی از نظر ترکیب شیمیایی شباهتی با انواع حاشیه قاره ای ندارد. ارتفاع آتشفشان سبلان از سطح دریا ۴۸۰۰ متر و گدازه ی آن مساحتی معادل ۱۲۰۰ کیلومتر مربع را در بر می گیرد.
قلل ساوالان:
سلطان: قله اصلی یا آتشفشان ساوالان که یکی از زیباترین قلل آتشفشانی ایران و جهان که به آن لقب «سلطان» داده اند بلندترین نقطه آذربایجان (۴۸۱۱ متر) و پس از دماوند، دومین قله آتشفشانی خاموش معروف ایران است. قله سلطان به شکل مخروط زیبایی است و حدود پنج کیلومتر مربع مساحت دارد. دهانه آتشفشان خاموش آن، در جنوب شرقی قله و در داخل این دهانه دریاچه ای با محیط بیضی شکل وجود دارد. سنگ معروف محراب در قسمت شمالی قله سلطان و در مسیر جبهۀ شمال شرقی واقع است که در کتاب معجم البلدان به قبور حضرت حامد (گائوماته زرتشت) و حضرت هودپیامبر (سپیتمه جمشید) در زیر این سنگ اشاره شده است. گویند سنگ محراب محل عبادت زرتشت بوده است.
هرم داغ: که نوکی تیز و غیرقابل صعود دارد . دومین ناحیه مرتفع ساوالان بعد از سلطان، ستیغ بزرگی است که به نام هرم داغ یا سبلان کوچک شناخته می شود. هرم داغ شامل سه قله می باشد، بلندترین آن هرم ۱ با ارتفاع ۴۵۸۷ متر و دیگر قلل آن از سمت هرم ۱ ، به ترتیب هرم ۲ و هرم ۳ نامیده می شوند.
کسری: سومین قله مرتفع ساوالان کسری یا آقام داغ با ارتفاع ۴۵۷۷ متر می باشد.قله های هرم و کسری از شهرستان مشگین شهر به زیبایی قابل مشاهده است.
