به پایگاه خبری بام، آمار کشته‌ها و مصدومان در صعود به قله دماوند به نظر نگران‌کننده می‌آید، این آمارها عجیب و تاسف‌بار است. آمار کشته‌های دماوند از مرگ‌ها در هیمالیا پیشی گرفته است و این موضوعی دردناک است. در دو روز هفته گذشته، دو هزار نفر به قله صعود کردند و تنها در یک هفته گذشته چهار کوهنورد در صعود به قله دماوند جان خود را از دست دادند و انتقال پیکر سه نفر آنها امکان پذیر نشده است.
چرا این روزها باید شاید چنین اخبار نگران کننده‌ای باشیم؛ تیم‌های کوهنوردی حرفه‌ای و غیرحرفه‌ای بدون رعایت توجه به هشدارهای سازمان هواشناسی، فدراسیون کوهنوردی و دیگر نهادها دچار سانحه می‌شوند. پس از آن باید تیم‌های کوهستان هلال احمر به این نقاط خطرناک برای نجات افراد و یا برای بازگرداندن پیکر افراد عازم این مناطق شوند؛ عملیات‌های گران و سختی که جان این امدادگران را به خطر می اندازد؟ چرا نهادهایی مانند فدراسیون کوهنوردی که متولی این ورزش در کشور است در برابر تلفات جانی کوهنوردان اقدام جدی انجام نمی‌دهد.
محمدکبادی مدیر پایگاه امداد و نجات هلال احمر در پاسخ به پرسش ایرنا مبنی بر این که چرا تعداد حادثه دیدگان در کوهستان زیاد است، گفت: هشدار هواشناسی برای بروز بارش‌ها در برخی از استان‌ها صادر شد؛ اما آنچه شاهد بودیم این موضوع بود که رفتار بارش‌ها در برخی از نقاط کاملا متفاوت بود؛ مثلا در تهران باران ملایمی بارید اما در منطقه امامزاده داوود در عرض کمتر از چند دقیقه شاهد جاری شدن سیل بودیم. این نشانه‌هایی از تغییرات اقلیمی است که در سال‌ها آینده بیشتر شاهد این اتفاقات خواهیم بود. همچنین شکستن سنگ‌ها و صخره‌ها در مناطق کوهستانی به دلیل گرم و سرد شدن هوا، صاعقه و ریزش آن در محیط یکی دیگر از اتفاقات اخیر است که موجب مصدومیت کوهنوردان شد.
شلیک تیربار در کوهستان
وی در این باره افزود: متلاشی شدن صخره‌ها و حرکت آنها که موجب آسیب رسیدن به افرادی که در مسیر قرار دارند، بسیار خطرناک است؛ در دره یخار دماوند مانند این است که فردی با یک تیربار در کوهستان شلیک کند. البته ارتفاع زدگی و بروز صاعقه، سقوط از ارتفاع و گم شدن افراد از جمله دیگر حوادث در کوهستان است.
افرادی که در کوهستان دچار سانحه می‌شوند به دو گروه حرفه‌ای و غیرحرفه‌ای تقسیم می‌شوند، سوال اینجاست چرا یکسری افراد که مربی حرفه‌ای هستند و دوره‌ها و آموزش‌های پایه و حرفه‌ای کوهنوردی و سنگ نوردی مختلف را طی کرده‌اند به دلیل رعایت نکردن نکات اولیه امداد و نجات جانشان را از دست می‌دهند؛ این موضوع برای ما قابل توجه است که حتی آموزش‌ها بر روی رفتار این افراد نیز تاثیر ندارد. سال گذشته در علم کوه دو مربی حرفه‌ای کوهنوردی را به این دلایل از دست دادیم
سالیانه فدراسیون کوهنوردی دوره‌های مختلف کوهنوردی برای مربیان برگزار و هزینه‌های زیادی کسب می‌کند؛ باید تحلیل کند که چرا برگزاری این دوره‌ها تاثیرگذار نبوده و افرادی که این آموزش را دیده‌اند در مقابله با حوادث این میزان ناکارآمد عمل کرده‌اند؟
برخی فقط سبک مردن را انتخاب می کنند!
وی در ادامه گفت: گروه دیگر افراد غیرحرفه‌ای هستند که با یک بار صعود تجاری به قله دماوند ادعای کوهنورد بودن، می‌کنند؛ در صفحات مجازی پُست‌های شاد و جذاب می‌گذارند و دیگران را به کوهنوردی دعوت می‌کنند. بارها شاهد بودیم خود این افراد دچار ارتفاع زدگی شدند و نیاز به امدادرسانی پیدا کردند این افراد مربی نیستند «اینفلوئنسر» هستند. متاسفانه بسیاری از افراد به آنها اعتماد می‌کنند و با آنها راهی کوهستان می‌شوند. در شرایط خوب مشکلی پیش نمی آید در صورتی که هنگام وقوع بحران کل تیم دچار مشکل می‌شوند نیاز به امدادرسانی پیدا می‌کنند. این افراد با این شکل از صعودها، سبک مردن را انتخاب می‌کنند و در واقع ورزش نمی کنند.
اهرم تنبیهی و سازوکارهای بازدارنده حقوقی و قضایی نیازمندیم
کبادی نبود اهرم‌های تنبیهی و مجازات‌های قضایی برای این افراد که جان علاقه‌مندان این رشته را به خطر می‌اندازند را از دلایل روند مداوم این حوادث در کشور دانست و گفت: تیم‌های امداد کوهستان با شرایط بسیار سخت به منطقه اعزام می شوند، برای افرادی که هیچ تمرین و برنامه‌ای برای کوهنوردی ندارند. بسیاری از کوهنوردان تنها برای عکس گرفتن با تابلو قله به انجام می‌روند و هیچ آمادگی کاملی برای صعود از پیش ندارند. در بسیاری از کشورها کوهنوردان برای ورود به کوهستان باید بیمه روزشمار بخرند و در این نوع بیمه‌ها افراد برای صعود برای ارتفاعات بالاتر مبلغی بیشتر پرداخت می‌کنند که سازمان بیمه‌گر هزینه‌ای احتمالی همچون امدادرسانی با بالگرد را متعهد می‌شود.
جنگ در علم‌کوه لشکرکشی در دماوند
وی میزان صعود کوهنوردان به کوهستان را زیاد دانست و گفت: در برخی از روزها، روزانه هزاران نفر به قله دماوند صعود می‌کنند که رقم عجیبی است برای امدادرسانی به این افراد یک ارتش نیز کفایت نمی‌کند باید حتماً نظارت بر تعداد صعودها قله وجود داشته باشد. کسب درآمدهای کلان کوهستان در جاهای دیگری است و خدمات پرهزینه و مخاطره‌آمیز امداد و نجات کوهستان بر دوش هلال‌احمر است که حضور این تعداد “کوه‌رو” تنها مشکل امدادی پیش نمی‌آورد بلکه ورود این حجم از نفرات به دماوند مشکلات زیستی محیطی جبران‌ناپذیری را برای دماوند پیش آورده است. بسیاری از این افراد مسئولیت‌پذیر نیستند و زباله‌های خود را در کوهستان رها می‌کنند. وزارت میراث‌فرهنگی و گردشگری به دلیل ثبت میراثی این قله باید ورود کند.
فدراسیون کوهنوردی بسیار کم‌رنگ ظاهر می‌شود
کبادی گفت: فدراسیون کوهنوردی در حالی بر اساس قانون سازمان مدیریت بحران، همکار هلال‌احمر در عملیات امداد و نجات است که در صورت نیاز همکاری ضعیفی دارد و همه فشار روانی، فنی و مالی بر دوش هلال‌احمر است.
هلال‌احمر سال‌ها است به‌تنهایی بار عملیات امداد و نجات را به دوش می‌کشد و به‌شدت به دلیل فشار عملیات مستهلک شده است. عملیات کوهستان گران‌ترین عملیات امدادی در سطح جهان محسوب می‌شود. تجهیزات امداد و نجات برای یک امدادگر حداقل ۶۰ میلیون تومان است که در عملیات های مختلف از بین می‌رود و در گذر زمان مستهلک می‌شود.
وی سختی اصلی این عملیات را تنها این موارد ندانست و گفت: مشکل اصلی بار روانی این نوع عملیات است؛ خانواده‌ها پس از مفقودی عزیزشان، هلال‌احمر را مسئول نجات در کوهستان می‌دانند در هر شرایطی توقع امدادرسانی دارند، در برخی موارد امکان حضور امدادگران و فرود بالگرد در منطقه وجود ندارد ولی خانواده‌ها به دلیل عدم اطلاع کافی درکی از این موضوع ندارند. قبول نمی‌کنند عزیزشان با بی‌توجهی کامل به نکات ایمنی به کوهستان رفته و مقصر مرگش خودش است.
جستجوی پیکر مفقودها و جمع‌آوری تکه‌های جسد اذیت می‌کند
کبادی یکی دیگر از سختی‌ها مواجه با پیکر متلاشی‌شدن کوهنوردان و جمع‌کردن قطعات و بعضاً حمل پیکرهای متعفن کوهنوردان در ساعت‌های طولانی دانست و گفت: وظیفه حمل جسد جزو وظایف هلال‌احمر نیست و هلال‌احمر تنها برای بر اساس اهداف عالیه و انسانی خود در کاهش آلام بشری این کار را انجام می‌دهد. اگر هلال‌احمر در این‌خصوص کاری نکند، هیچ ارگانی کاری نمی‌کند.
گیت بزنند؛ کسی با هشدار از رفتن به کوه منصرف نمی‌شود
وی ادامه داد: فدراسیون کوهنوردی، از اعزام هزاران نفر به دماوند درآمد بسیار بالایی دارد و می‌گوید که ستاد پیشگیری فعال کرده اما واقعاً این ستاد چقدر تأثیر داشته است؟ جای سوال دارد؟ نتایج این دوره‌ها بسیار پایین و کم‌اثر است؛ در قبال درآمدی که از دماوند دارند؛ چرا برای پیشگیری از سوانح در دماوند کار جدی نمی‌کنند؟ باید فدراسیون به کمک نهادهای انتظامی سازوکار مناسب اتخاذ کند به طور مثال گیت در ورودی مسیرهای اصلی بزنند و هزینه‌اش را پرداخت کنند تا این میزان کوه‌رو به کوهستان نروند. با اعلام هشدار هواشناسی کسی از کوه رفتن منصرف نمی‌شود.
سازمان هواشناسی هشدار می‌دهد اما پناهگاه باز است
در حالی سازمان هواشناسی هشدار می‌دهد که فدراسیون کوهنوردی پناهگاه‌هایش را برای کسب درآمد باز نگه می‌دارد؛ چند سال قبل فدراسیون از ما خواست با بالگردهای هلال‌احمر تعدادی بیگلو (خانه اسکیموها) به مناطق بالادست در بارگاه سوم دماوند منتقل کنیم و قرار شد ۲ بیگلو جهت ایجاد پست امدادی در اختیار هلال‌احمر قرار بدهد؛ هلال احمر این بیگلو را منتقل کرد اما فدراسیون تا این لحظه هیچ کدام از آنها را در اختیار هلال‌احمر نگذاشته و آنها را برای کسب درآمد اجاره می‌دهد. به دلیل عدم تخصیص محل مناسب وسایل شخصی امدادگران در دماوند به سرقت رفته است.
این امدادگر راهکار مناسب ساماندهی این شرایط را تعیین شرکت‌های کارگزاری برای اعزام کوهنورد به کوهستان دانست و گفت: باید شرکت‌های که نظارت کافی به تیم‌های رسمی دارند مسئول اعزام‌ها به کوهستان شوند و امکان اعزام افراد مشخص با راهنمایان متخصص و مربیانی که آموزش‌های و دوره‌های کافی را دیده‌اند را مهیا کند.
کبادی با بیان اینکه بیشتر امدادگران کوهستان هلال‌احمر داوطلب و کوهنورد هستند، گفت: هلال‌احمر ۴۵ پایگاه ثابت کوهستان دارد و برای هر پست به ۱۵ امدادگر نیاز دارد که مجموعه نیاز حدود ۶۰۰ امدادگر است، در حالی تنها ۶۰ امدادگر کادری در اختیار داریم. یعنی تنها ۱۰ درصد امدادگران ما کادر هستند و بقیه داوطلبانه امدادرسانی می‌کنند و برای ۱۰ روز فعالیت امدادی تنها مبلغ یک میلیون ۲۰۰ هزار تا دو میلیون تومان به‌عنوان ایاب‌وذهاب دریافت می‌کنند.
