تحلیل حادثه پل خواب
چنانکه در اخرین مثال قسمت قبل نشان دادم ،راهنما با وجودیکه در انجام وظیفه مسیریابی اش دچار اشتباه یا خطا شده بود، به دلیل رفتار کاملا مسئولانه و اصولی در برابر شرایط قهری طبیعی ، مرتکب تقصیر نشده است.
تقصیر در جایی بروز میکند که بی مبالاتی و‌مسامحه یا غفلت در انجام وظیفه رخ داده باشد یا نظامات اداری پایمال شده باشد و به فرد ثالت زیان وارد شده باشد.
جرم و تقصیر مفاهیم حقوقی و جزایی هستند که در قانون تعریف شده اند.
با توضیحاتی که داده شد معلوم میشود، انگیزه، توجه یا بی توجهی، سوء قصد یا حسن نیت، صداقت یا بی صداقتی، جدیت در انجام وظیفه یا سرسری گرفتن ان و دیگر ویژگیهای رفتاری و اخلاقی مواردی هستند که یک خطا را به جایگاه جرم و تقصیر بر مینشانند یا برکنار میکنند.
اکنون باید رفتار مرتضی را بررسی کرده و ببینیم ایا در پس خطاهای فنی مرتضی نشانه های تقصیر هم مشاهده میشود؟
ابتدا به نظر قاطع پیش کسوت خودمان می پردازم که شرکت مرتضی در ازمون را اشتباه بزرگ او میداند و بخش مهمی از تقصیر را بر گردن وی می نهد.
این نظر بسیار شنیده میشود.انها میگویند در شرایطی که دلایل و قراین محکم برای خطر وجود داشته و خود مرتضی به ان واقف بوده باید انصراف میداده است.
در اینجا برای اسانتر کردن گفتگو دو مفهوم اشتباه و خطا را جدا میکنم.
در این گفتمان ، خطا را در مواردی به کار میبریم که در رعایت و اجرای یک ایین نامه مدون یا دستورالعمل شفاهی در نظامات اداری و ورزشی ، اشتباه صورت گرفته باشد.
اما اشتباه، مفهومی عام است که در هر جایی از جمله امور شخصی و غیر اداری به کار میبریم. مثلا من در ساعت قرار خود اشتباه میکنم یا در یک محاسبه دچار اشتباه عملیاتی میشوم یا در براورد و ارزیابی شرایط اقتصادی ،یا محیط طبیعی دچار اشتباه میشوم.
هنگامی که کلمه خطا را در نظامات اداری به کار میبریم، حکایت از نقص مقررات و قراردادهای مکتوب یا شفاهی دارد.
با این مقدمات پاسخ من به ادعای مقصر بودن مرتضی به دلیل شرکت در ازمون، چنین است.
انچه مسلم است عمل شرکت در ازمون به هیچ‌وجه خطا نبوده است زیرا در هیچ ایین نامه ای نیامده که شرکت کننده در ازمون باید قبلا از توانایی خود در اجرای ازمون مطمئن باشد و بعد از این هم نمیتوان چنین قانونی وضع کرد. زیرا این وظیفه ازمون گیرنده و هدف ازمون است که توانایی یا ناتوانی افراد را بسنجد و پیش شرط کردن ان برای ازمون دهنده بی معنی و نقض غرض است.البته ازمون، پیش شرطهایی داشته که مرتضی و سایر شرکت کنندگان از انها برخوردار بوده اند.
میتوان پرسید، چرا مرتضی مرتکب این اشتباه شد و ریسک بالا را پذیرفت؟
اگرچه این پرسش مهم و اموزنده است اما یک پرسش حقوقی و ایین نامه ای نیست. این یک پرسش شخصی ،همانند صدها پرسش روزمره ای است که همه ما در قبال اشتباهاتمان با ان روبرو میشویم.
از لحاط قانونی مرتضی حق شرکت در ازمون را داشته و از این حق خود استفاده کرده است و مرتکب هیچ خطای ایین نامه ای نشده است، چه رسد به ارتکاب تقصیر.
میتوان ساعتها در مورد علل براورد اشتباه مرتضی فرضیه پردازی کرد ولی فقط ارزش اموزشی و تجربه اندوزی دارد.
اما با همه این احوال باز هم عده ای میگویند اگر مرتضی انصراف داده بود، هیچ اتفاقی نمی افتاد.هم او زنده بود هم جواهرپور به دردسر نمی افتاد.
این گروه بیشتر نگاه قضا و قدری دارند و هیچ نتیجه ای برای پیشگیری از حوادث مشابه به ما نمیدهند. طبق تفکر انها شرایط ازمون ، همچون شرایط طبیعی و محیطی امر جبری و قهری است و ورزشکاران باید خود را با ان تطبیق داده و به فکر حفظ جان و ایمنی خویش باشند.
.
قبل از پاسخگویی منطقی، پاسخی عامیانه و همسنگ، به ان میدهم.
دزدی در محل داشتیم که دائما به خودروها دستبرد میزد و بیشتر از دله دزدی هایش با شکستن شیشه خودروها ،ازار میرساند.
پس از چندمین خسارت به خودروی من به کلانتری مراجعه کردم و گفتم که این دستبرد در پارکینگ خانه اتفاق افتاده است.
جناب سرهنگ که سر کاملا کچلی داشت و به همین خاطر مشهور بود، با عصبانیت به من گفت، تقصیر خود شماست، فراموش میکنید درب پارکینگ خود را ببندید و برای ما دردسر درست میکنید. ما بیکار نیستیم که دنبال این کارها بیاییم. بروید در پارکینگ خود را ببندید و مزاحم ما نشوید.
تا امدم
