صعود به قله دماوند از ابعاد مختلف یک صعود ویژه است و حس قرار گرفتن بر فراز این قله ترکیبی از حسهای خوشایند و موفقیتآمیزی است که بواسطه طی کردن این مسیر و قرار گرفتن در آن ارتفاع به یک کوهنورد دست میدهد. اگرچه هر قسمت از کوه و طبیعت جاذبهها و ویژگیها و زیباییهای خاص خودش را دارد، اما دماوند بعنوان جزئی منحصر به فرد از طبیعت زیبای خدادادی کشورمان میباشد که به یک نماد ملی تبدیل شده است.
صعود این قله مرتفع و زیبا که بام ایران است مورد توجه و علاقه همه کوهنوردان ایرانی و خارجی است. از این قله بعنوان بلندترین قله مخروطی جهان و همچنین بلندترین قله آتشفشانی آسیا نام بردهاند که نمیدانم چقدر صحت دارد؛ ولی بهرحال اگر این آمارها واقعیت هم نداشته باشد چیزی از زیباییهای این قله مخروطی مرتفع و آتشفشانی با ارتفاع ۵۶۷۰ متر که از ارتفاع ۵۲۰۰ متر به بالا از محلهای مختلف آن گاز گوگرد خارج میشود و نشان از فعالیت آتشفشانی آن در هزاران سال قبل دارد کم نمیکند.
با توجه به اخبار و شنیدهها از مسیر جنوبی دماوند، تمایل چندانی به صعود این جبهه ندارم. نمیدانم از مشاهده این جمعیت علاقمند به کوه و طبیعت خوشحال باشم یا ناراحت! خوشحال باشم که علاقه و توجه به کوه و کوهنوردی در سالهای اخیر زیاد شده و یا ناراحت از اتفاقهای ناخوشایندی که بر سر طبیعت و کوه میآید.
بهرحال جبهه جنوبی دماوند مسیر رایج صعود این قله است و درصد بالایی از صعودها از این مسیر انجام میشود. علاقمندان قله دماوند شامل کوهنوردها و حتی غیرکوهنوردها همه ساله به عشق صعود این قله در فصل تابستان راهی این منطقه و بطور خاص مسیر جنوبی میشوند.
متاسفانه در چنین برنامههایی که همه نوع مخاطبی دارد افرادی هم حضور دارند که کوهنورد نبوده و با فرهنگ حضور در کوهستان و طبیعت آشنایی ندارند. البته باید اذعان کرد در سالیان اخیر خود کوهنوردها هم به این موارد کم توجه و یا بیتوجه شدهاند. کوهنورد اگر که کوهنورد باشد و خود را به اخلاق و رفتار و منش کوهنوردی مقید بداند، آداب و احترام کوهستان و حضور در طبیعت را رعایت میکند. طبیعت را آلوده نمیکند و برای همنوردان دیگر خود، هر چند که هیچ آشنایی با آنها نداشته باشد، مزاحمت ایجاد نمیکند.
عدم توجه به این موارد باعث میشود کوهستان که محل تربیت جسم و روح یک کوهنورد است و از حضور در آن استفادههای گوناگون میبرد و با چنین مناظر بینظیری مواجه میشود و به آرامش میرسد، به مرور زمان نابود شود.
اصل نفس حضور این جمعیت در یک منطقه و تردد زیاد، باعث تخریب محیط زیست در آنجا خواهد شد. حالا چه برسد که این افراد خود نیز نسبت به حفظ آن بیتوجه باشند و آن را آلوده کنند. زبالههای خود را رها کنند و یا بر روی سنگها یادگاری بنویسند و اثر هنری بجای بگذارند! با آلودگی صوتی و یا حتی بصری! دیگران را از شنیدن صدای طبیعت و مناظر آن محروم کنند…
مواردی که اشاره شد تبعات فرهنگی و زیست محیطی حضور افراد غیرکوهنورد و یا بیتوجه به فرهنگ کوهنوردی در چنین برنامههایی است. اما حضور این افراد در این ارتفاع و چنین برنامههای سنگینی با آمادگی جسمانی نامناسب و بدون آموزش و تمرین و کسب مهارت، احتمال بروز مشکلات و مخاطرات جسمی خطرناک را برای ایشان به شدت بالا میبرد. همین مساله یکی از دلایل آمار بالای حوادث کوهستان در کشور و بخصوص در مسیر قله دماوند میباشد.
من و سایر همنوردانم در این برنامه شاهد موارد مختلف ارتفاعزدگی در سطوح مختلف، تخلیه انرژی و همچنین اشتباهات فاحش و اثرگذار و خطرناک از برخی افراد بودیم که با راهنمایی و کمکهای اولیه مورد نیاز، اقدامات لازم را انجام دادیم و افراد به سلامت به بارگاه سوم رسیدند. اما قرار نیست همیشه این اشتباهات ختم به خیر بشود. کما اینکه دیوار بارگاه سوم پر از تصاویر افرادی است که به دلایل مختلف از جمله همین سهلانگاریها جان خود را در این راه از دست دادهاند…
زمانبندی برنامه:
چهارشنبه ۴ مرداد ۹۶
۱۸:۴۵ حرکت از چهارراه خاقانی
۲۰:۳۰ امامزاده هاشم، نیم ساعت توقف برای نماز
۲۱:۱۵ پلور، اقامت در منزل یکی از همنوردان
۲۲:۰۰ خواب
پنجشنبه ۵ مرداد ۹۶
۲:۰۰ بیدارباش
۲:۳۰ حرکت با نیسان از پلور
۳:۰۰ پارکینگ جبهه جنوبی
۳:۳۰ گوسفندسرا
۳:۴۰ حرکت به سمت بارگاه سوم
۴:۳۰ توقف برای نماز به مدت بیست دقیقه
۷:۰۰ بارگاه سوم
۸:۲۰ حرکت به سمت قله
۱۱:۳۰ آبشار یخی، یک ربع استراحت
۱۲:۳۰ تپه گوگردی، ۱۰ دقیقه استراحت بالای سنگها
۱۴:۲۰ بر فراز قله
۱۵:۳۰ حرکت به سمت پایین از مسیر شن اسکی
۱۸:۳۰ بارگاه سوم
۲۰:۳۰ حرکت به سمت گوسفندسرا
۲۲:۲۰ گوسفندسرا
۲۳:۴۵ پلور
حرکت به سمت تهران…
شرح برنامه:
قرارمان صعود یک روزه قله دماوند از جبهه جنوبی است. علاقه شخصی من به این است که اجرای برنامههایی که صعود یک روزه آن امکانپذیر است یک روزه اجرا شود. در واقع شبمانی برای زمانی است که در برنامه کوهنوردی زمان نداشته باشیم و ناچار باشیم که بدلایل مختلف و یا بخاطر شرایط برنامه شبمانی داشته باشیم. البته شبمانی در طبیعت و کوهستان لذتبخش است و این خود بحث دیگری است که برخی تمایل دارند به جنبههای تفریحی بیشتر بپردازند.
بعد از ظهر چهارشنبه از چهارراه خاقانی در خیابان دماوند به قصد صعود قله دماوند به طرف پلور حرکت میکنیم. قرار است ساعاتی از شب را مهمان یکی از همنوردان خود در پلور باشیم. پس از پشت سر گذاشتن ترافیک خروجی تهران به سمت جاده هراز حرکت کرده و در زمان اذان مغرب به امامزاده هاشم رسیدیم و برای نماز توقف کردیم. پس از نماز به سمت پلور حرکت کردیم و شب را در منزل همنورد خوبمان سپری کردیم. پس از صرف شام که توسط میزبان و برخی همنوردان دیگر تهیه شده بود آماده استراحت شدیم. مدت زمان کمی برای استراحت در اختیار داشتیم که لازم بود برای اجرای برنامه سنگینی که در پیش داشتیم از آن به بهترین شکل استفاده کنیم.
ساعت ۲:۰۰ صبح زمان بیدارباش بود. نیم ساعت فرصت داریم تا کولهها را آماده کنیم. قرار است یک نیسان، اعضای گروه را به گوسفندسرا برساند. پس از رسیدن به پارکینگ جبهه جنوبی سوار بر نیسان از جاده خاکی به سمت گوسفندسرا حرکت میکنیم. آسمان صاف و پرستاره باعث میشود که در طی مسیر مباحثهای درباره ستارگان و کهکشانها شکل بگیرد که بسیار آموزنده و جالب است. لازم به ذکر است تردد از پارکینگ جبهه جنوبی تا گوسفندسرا با ماشین شخصی ممنوع بوده و انتقال کوهنوردان بوسیله نیسان و یا پاترول انجام میشود. از گوسفندسرا و از پاکوب کنار مسجد صاحبالزمان (عج) پیمایش شبانه خود را به سمت بارگاه سوم در یک هوای عالی آغاز میکنیم. پس از ساعتی پیمایش در محلی مناسب برای نماز توقف کرده و دوباره به مسیر ادامه میدهیم.
کم کم آسمان روشن میشود و با افزایش ارتفاع مناظر اطراف هم قابل مشاهده میشود. مسیر از گوسفندسرا تا بارگاه سوم از پاکوب مشخصی برخوردار است.
در طی این مسیر دقایقی را استراحت کرده و دوباره مسیر را ادامه میدهیم و در زمان پیشبینی شده به بارگاه سوم میرسیم. در اطراف بارگاه حدود ۱۰۰ تخته چادر برپا شده است و جمعیت زیادی برای صعود آمدهاند. با توجه به اینکه امروز پنجشنبه است و تعداد صعودکنندگان روز جمعه بیشتر است، حتما تا امشب به تعداد چادرها هم افزوده خواهد شد.
از کنار چادرها عبور میکنیم و وارد ساختمان بارگاه میشویم. گوشهای از سالن را به خود اختصاص داده و مشغول صرف صبحانه میشویم. پس از آن کم کم برای صعود آماده شده و کولهها را سبک میکنیم. وسایل و مواد غذایی اضافی خود را که در مسیر صعود تا قله و بازگشت تا بارگاه نیاز نداریم از کوله خارج کرده و همه را داخل یک کوله در محل مناسبی قرار میدهیم.
ساعت ۸:۲۰ است و همه اعضای گروه مصمم و با عزم راسخ به سوی قله حرکت میکنند. مسیر صعود پاکوب مشخصی دارد که از بالای بارگاه سوم به سمت آبشار یخی میرود.
در این مسیر سد لار در سمت چپ و خطالراس عظیم دوبرار در پشت سر ما قرار دارد. از بارگاه سوم تا آبشار یخی با هر ساعت پیمایش، دقایقی را به استراحت میپردازیم. در این مسیر همواره آبشار یخی در بالا و بارگاه سوم در پایین در معرض دید قرار دارد. اگرچه مطابق اعلام سایتهای هواشناسی آسمان نیمهابری پیشبینی شده بود ولی تا اینجای کار آسمان صاف و بدون ابر است.
بالاخره در ساعت ۱۱:۳۰ به محلی هم ارتفاع با آبشار یخی رسیده و همانجا بر روی سنگها برای استراحت توقف میکنیم. نشانههای ارتفاعزدگی در برخی اعضای تیم دیده میشود و برخی سردرد خفیف دارند. البته این مقدار از سردرد طبیعی است و مشکلی برای ادامه مسیر وجود ندارد.
این قسمت از مسیر را تا بالای سنگها ادامه میدهیم و به تپه گوگردی میرسیم. در اینجا نیز دقایقی توقف کرده و استراحت میکنیم. از اینجا تا قله کمتر از ۵۰۰ متر اختلاف ارتفاع وجود دارد و قله نیز دیده میشود. از اینجا به بعد به دلیل خروج گازهای گوگردی رنگ زمین تغییر کرده و سفید رنگ و در برخی قسمتها زرد رنگ است.
لکههای ابری که از مقداری پایینتر در آسمان دیده میشدند افزایش پیدا کرده و سرعت باد هم مقداری افزایش پیدا میکند. دماوند یک قله منفرد و مرتفع است که باعث میشود آب و هوای آن به شدت متغیر و مخصوص به خودش باشد و ناگهان تغییر کند. با این حال جای نگرانی نیست و شرایط برای صعود قله فراهم است و این ابرها مشکلی برای صعود ایجاد نمیکنند.
گازهای گوگردی که در برخی نقاط از زمین خارج میشوند مزید بر اثرات ارتفاع، تنفس را مشکلتر کرده و در برخی افراد حالت تهوع ایجاد میکند. این مسیر را با سرعت کمتر و با قدمهای کوتاهتر طی میکنیم. در نهایت با عبور از کنار دهانه بزرگی در نزدیکی قله که بیشترین خروجی گاز گوگرد از آن میباشد در ساعت ۱۴:۲۰ بر فراز قله دماوند و بام ایران قرار میگیریم.
همه اعضای تیم از این موفقیت خوشحال هستند و این صعود را به یکدیگر تبریک میگویند. در ادامه برخی اعضای گروه پس از استراحت مختصر و عکاسی به سمت پایین حرکت میکنند. اما من و دو نفر دیگر از همنوردان مدت زمان بیشتری را بر روی قله منتظر میمانیم تا همه اعضا بر فراز قله قرار بگیرند. در این فاصله از این حضور فاتحانه و مناظر اطراف و عوارض بام ایران شامل کاسه قله و دهانه خروج گازهای گوگردی و نشانهای قله تصویربرداری میکنم. پس از رسیدن آخرین عضو گروه متوجه شدم که دو نفر از همنوردان با وجود توانایی برای صعود، تصمیم به بازگشت گرفته و از ارتفاع ۵۴۰۰ متر بازگشتهاند.
پس از یک تجدید قوا به سمت بارگاه سوم سرازیر میشویم. مسیر فرود جبهه جنوبی پاکوبی است که اکثر قسمتهای آن شن اسکی است و در غرب مسیر صعود قرار دارد. در این مسیر با دو مورد از کوهنوردانی برخورد کردم که دچار اشتباهات موثر و خطرناکی شده بودند. برای همین ضمن انجام اقدامات لازم، آنها را تا بارگاه سوم همراهی کردم تا نگرانی از بابت حضورشان در آن ارتفاع برایم باقی نماند.
پس از رسیدن به بارگاه سوم و برداشتن وسایل و اقامه نماز به سمت گوسفندسرا راهی میشویم. اما هرچه میرویم به گوسفندسرا نمیرسیم! در نهایت با رسیدن به گوسفندسرا و جمع شدن همه اعضای گروه، سوار بر نیسان به سمت پلور و از آنجا با ماشینهای شخصی همنوردان به سمت تهران حرکت میکنیم.
نکات برنامه:
- برنامه یک روزه صعود به دماوند برنامهای سنگین است که نیاز به توان جسمانی قابل قبول دارد و این توان جسمانی با تمرین و تلاش در برنامههای دیگر حاصل میشود. همچنین بهتر است اجرای این برنامه اولین تجربه شما برای صعود قله دماوند نباشد.
- اجرای برنامه یک روزه قله دماوند نیاز به برنامهریزی دقیق و توجه بیشتر به زمان و توان افراد گروه دارد.
- امکان برداشتن آب از بارگاه سوم برای صعود قله وجود دارد.
گزارش صعود به قله دماوند از جبهه شمال شرقی، ۲۴ الی ۲۶ مرداد ۹۷
