به گزارش خبرنگار بام نیوز، غار “وسط دلدل” در تیرماه و مرداد ماه ۱٣۴٢ توسط پرفسور “مک برنی” مورد بررسی، شناسایی و گمانه زنی باستان شناختی قرار گرفت.
هیات عملی دانشگاه کمبریج به سرپرستی وی، منطقه بین بابل ( مازندران ) و مشهد ( خراسان رضوی ) را مورد بررسی و بازدید قرار داد.
این غار برای دومین بار در سال ۱٣٧٩ توسط هیئت بررسی و شناسایی غارهای استان گلستان به سرپرستی “جبرئیل نوکنده” مورد بازدید، بررسی و مطالعه قرار گرفت.
غار “وسط دلدل” در ادبیات باستان شناسی به غار “کیارام” مشهور است، زیرا هیئت علمی دانشگاه کمبریج از روستای “کیارام” به غار دسترسی پیدا کردند، به همین علت نام روستای کیارام را بر روی غار نهادند، در حالی که این غار در گویش محلی “دره چفت” خوانده میشود.
دسترسی به غار بسیار آسان و مسیر رسیدن به آن دشوار نیست. دسترسی آسان، نزدیکی به منبع تأمین آب ( رودخانه فصلی جلوی دهانه غار )، روشنایی نسبی داخل غار، امنیت و موقعیت جغرافیایی آن از جمله ویژگی هایی است که سبب برتری این غار و علت استفاده دراز مدت و پیوسته آن در طول تاریخ و استقرار در آن شده است. اطراف غار پوشش جنگلی انبوه و متراکم دارد.
مصنوعات و ابزارهای سنگی این غار شامل تراشه ، ابزارهای کوچکی است که مشابه مصنوعات و ابزارهای سنگی فرهنگی موستری غارهای زاگرس و غار تشیک تاش ازبکستان است. بقایای جانوری به دست آمده شامل گاو وحشی، گوزن قرمز و کرگدن است. غار کیارام تنها محوطه پارینه سنگی است که بقایای کرگدن در آن شناسایی شده است. بقایای جانوری بدست آمده حاکی از وجود یک محیط جنگلی در اطراف غار در آن دوره بوده است. این غار مورد سکونت گروه های شکار و جمع آورندگان غذا بوده است. طبق نظر مک برنی، احتمالاٌ این مکان به دوره پارینه سنگی میانه ( حدود ۱۰۰ هزار سال پیش ) می رسد. و احتماٌلاً طی یک دوره میان یخچالی یا طی یک دوره کوتاه گرم و در آخرین دوره یخچالی مورد استفاده انسان بوده است.
غار “وسط دلدل” قدیمی ترین غار مسکونی در شمال کشور ( گیلان، مازندران و گلستان ) محسوب می گردد.
تاکنون سه غار به نام های “کمربند”، “هوتو” ( هاتو ) و “علی تپه” در بهشهر مازندران شناسایی و مورد کاوش باستان شناختی قرار گرفته اند که غار “وسط دلدل” ( کیارام ) از همه قدیمی تر است.
این اثر در سال ۱٣٧٩ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.
غار “وسط دلدل”
گالیکش ، کیارام
تاریخ مازندران. شمال ایران
