در یادداشتی که اسماعیل شمس برای پایگاه خبری بام نیوز، ارسال کرد اظهار داشت: ▫️به نوشته مینورسکی در کتاب پژوهشهایی در تاریخ قفقاز، فضلون بن محمد شدادی فرمانروای شدادیان به مرکزیت گنجه در سال ۴۱٨ق/ ١٠٢٧م پل خدا آفرین را بر روی رودخانۀ ارس ساخت که از آثار بزرگ تاریخی او به شمار می‌رود. احتمال می رود این پل در زمان فضلون خراب شده و او آن را بازسازی کرده است، زیرا پل خدا آفرین چنانکه در ادامه این مطلب خواهد آمد، پیش از او هم وجود داشته است. این اقدام او برای توسعۀ روابط تجاری با جنوب ارس و آذربایجان بود که آن روزها روادیان بر آن حکومت می کردند و خویشاوند شدادیان و همانند آنها از طایفه کرد روادی بودند. قطران که شاعر دربار هر دو سلسله بود و گاه در تبریز و گاه در گنجه می نشست بارها در دیوانش از فرمانروایان این دو سلسله و روابط گرم آنها یاد کرده است. یک بار هم وهسودان روادی حاکم روادیان آذربایجان با عبور از ارس و پل خدا آفرین برای دیدار با لشکری، حاکم شدادیان به گنجه رفته بود که حکایت آن در دیوان قطران به زبان شعر آمده است.
▫️اما ارس و سبلان و پل خدا آفرین تاریخی بس دیرین، دست کم از دوره ماد دارند که بحث از آن در این یادداشت کوتاه نمی‌گنجد، بنابراین تنها به گزیده ای از تاریخ آنها در سده‌های نخست اسلامی اشاره می‌کنم.
▫️نخستین خبر در این باره در فتوح‌البلدان بلاذری آمده است. به نوشته بلاذری در سال ۲۲ قمری مرزبان، والی ساسانی آذربایجان با حذيفه، فرمانده عرب مسلمان صلح كرد و ٨۰۰ هزار درهم به او پرداخت. در برابر آن، حذیفه هم متعهد شد که مسلمانان، كسي از مردم آذربايجان را نكشند و اسير نكنند و آتشكده‌اي را ويران نسازند و به اكراد بَلاسجان [بلاشگان- دشتی واقع در دو سوی رود ارس و جنوب رود کر، نگاه کنید به مقاله بلاسگان نوشته عنایت الله رضا در دائرة المعارف بزرگ اسلامی] و سبلان و ميان رودان[ ناحیه واقع بین رود کر و ارس، نگاه کنید به معجم البلدان یاقوت] تعرض نكنند و مخصوصاً مردم شيز را از رقص و انجام آيين هايشان در جشنها باز ندارند (ص۳۴۴).
▫️نام ارس و پل خدا آفرین در روایتی دیگر به نقل از دیسم بن ابراهیم شادلوی کردی هم آمده است. به نوشته تنوخی در کتاب الفرج بعدالشده که بعدها زکریا قزوینی در کتاب آثار البلاد و اخبار العباد هم روایت او را نقل کرده است، ديسم بن ابراهيم شادلویه، فرمانروای آذربايجان در دیدار با سیف‌الدوله حمدانی در شام به او می‌گويد: هنگامی كه از پل نهر ارس می‌گذشتم، زنى، طفلى در قنداقی پيچيده همراه داشت. ناگاه محملى به آن زن برخورد و طفل از دست آن زن افتاده به ميان رودخانه رسيد و غوطه اى خورده، بالا آمد. عقابى به خيال اين كه او، طعمه است او را از ميان آب ربود. من، چون آن حال را ديدم با بعضى از خدمتكاران عقب عقاب رفتيم. عقاب او را به زمين گذاشته قنداق را پاره می نمود كه به او رسيديم. عقاب پرواز نموده طفل را سالم به مادرش رسانيديم.
▫️آری! روزی روزگاری در دو سوی پل خدا آفرین و رود ارس فرمانروایانی بودند که به صلح و دوستی و رفاه مردم می‌اندیشیدند و این‌گونه از اریکه فرمانروایی پایین می‌آمدند تا جان طفلی را نجات دهند و مادری را خوشحال نمایند، اما امروز بی توجه به مرگ طفلان و جوانان و عزای مادران در کنار ارس و خدا آفرین عکس یادگاری می‌گیرند و برای فردای آن شعر می خوانند.
▫️تاریخ چه رازها که در سینه خود نگه نداشته است. ای کاش این حاکمان، همه صفحات تاریخ آن منطقه را می خواندند نه فقط آن تک صفحه کوتاهی را که خود دوست دارند.
