مختصات: شرقی′۰۴°۵۴ شمالی′۳۶°۳۱ (نقشه)
ارتفاع جان پناه : ۳۵۲۰ متر
ارتفاع قله : ۴۰۷۵ متر
در مورد جغرافیای یزد:استان یزد در مرکز ایران در قلمرو سلسله جبال مرکزی بین عرض های جغرافیایی ۲۹ درجه و ۴۸ دقیقه تا ۳۳ درجه و ۳۰ دقیقه شمالی و طول جغرافیایی ۵۲ درجه و ۴۵ دقیقه تا ۵۶ درجه و۳۰ دقیقه شرقی ازنصف النهار مبدأ قرار گرفته است. یزد به معنی پاک و مقدس است و شهر یزد نیز به مفهوم شهر خدا و سرزمین مقدس است.
استان یزد از شمال و غرب به استان اصفهان از شمال شرقی به استان خراسان از جنوب غربی به استان فارس و از جنوب شرقی به استان کرمان محدود می شود. در حدود ۱۳۱٬۵۵۱ کیلومتر مربع مساحت داشته و تقریباً ۴/۳۷ درصد از وسعت کل ایران را در بر می گیرد.
از نظر پستی و بلندی دارای تنوع است و ارتفاع نقاط مختلف آن از سطح دریای آزاد متفاوت و از حدود ۶۶۶ متر در اطراف کویر(ریگ زرین) تا ۴۰۷۵ متر که همان شیر کوه می باشد تغییر می کند.
این استان از نظر آب و هوائی در ناحیه کوهستان شیرکوه معتدل و در دیگر نواحی گرم و خشک است. از نظر بافت اجتماعی آنچه در این استان جلب نظر می کند همزیستی مسالمت آمیز مسلمانان و زرتشتیان در کنار یکدیگر می باشد.
پوشش گیاهی:
درآثار تاریخی از جنگلهای بزرگ گز(درختی کویری) ، قیج، تاغو و مراتع سرسبز و پهناور دامنه شیرکوه یاد شده است که به جز چند ناحیه محدود همه آن ها از بین رفته اند. شیرکوه غنی ترین منطقه به لحاظ گونه های گیاهی در استان یزد است و یک کانون گونه زایی گیاهی در کشور است که از لحاظ تنوع گونه های گیاهی، در نوع خود بی نظیر است.تنها در یک منطقه ۵۰ هزار هکتاری در شیرکوه، ۶۰۰ گونه گیاهی شناسایی شده که این میزان ۸۰ درصد گونه های گیاهی استان یزد را تشکیل می دهد.ناحیه کوهستانی شیرکوه، کوه برفخانه، کوه لاخسر، کوه گارو، کوه هامانه، کوه خونزا و دیگر ارتفاعات استان یزد، مناطقی هستند که بیش از ۳۰۰ گونه گیاهی را در خود جای داده اند.
عمده گیاهان دارویی بومی استان یزد را گل ختمی، قدومه، زیره سیاه، کاسنی، هندوانه ابوجهل، گل حسرت، زیره سبز، خاکشیر، شکر تیغال، آنغوزه، وشاء، شیرین بیان، بالنگو، پنیرک خبازی، مورد، مرزنجوش، بارهنگ، ریواس، مریم گلی، تاجریزی، آویشن، گل ماهور و کاکوتی تشکیل می دهند.
معرفی شیرکوه:
شیر کوه مجموعه کوه‌هایی است واقع در استان یزد که مساحتی معادل سه هزار کیلومتر مربع را شامل می‌شود. این کوهها از جنوب‌غربی شهر یزد شروع و تا جنوب‌شرقی آن ادامه دارند. در مغرب یزد پهنای آن ۱۰ کیلومتر و طول آن حدود ۷۵ کیلومتر می‌باشد. این کوهستان که غالباً در زمستان از برف و یخ پوشیده است، لطیف کننده هوا و تأمین کننده آب بسیاری از قنوات یزد(عروس کویر) است و به همین دلیل در دل مردم جایگاه ویژه ای دارد و به حق، مادر استان یزد لقب گرفته است. شیرکوه همچنین یکی از نقاط سردسیر و خوش آب وهوای استان محسوب می‌شود و بیشتر توانمندان یزدی ویلایی در روستاهای اطراف این کوه بویژه در ده بالا ، طزرجان و بنادک سادات دارند.شیرکوه دارای قله‌های بلندی بوده و ارتفاع بلندترین نقطه آن که همان شیرکوه نام دارد از سطح دریا در حدود ۴۰۷۵ متر است. به نظر می‌رسد وجه تسمیه این کوه به دلیل شباهت آن به یک شیر خفته بر دستانش از فاصله دور باشد.
اسامی تعدادی از قله‌های شیرکوه به شرح زیر می باشد:
.قله شیرکوه با ارتفاع ۴۰۷۵ متر در قسمت جنوب‌غربی روستای “ده‌بالا” و دو قله آسمان‌نما(که به قلل گاو و گوساله هم معروف هستند) در جنوب آن قرار دارد، برای صعود قله‌ها می‌توان از ده «حسینیه‌توده»، «تقی‌آباد» و «مزرعه کوراوغلو» صعود را شروع کرد.
قله «برفخانه طزرجان» با ارتفاع ۳۹۹۰ متر مشرف به روستای زیبا و دیدنی طزرجان شامل «میل‌برفخانه»، قله غربی برفخانه، قله اصلی برفخانه و سوزنی‌های برفخانه که مشرف به بخش طزرجان بوده و دیواره‌ها و سوزنی‌های بسیار زیبایی دارد. . این منطقه یکی از بهترین مناطق صعودهای فنی و سنگنوردی ایران با درجه سختی‌های متفاوت است. کوه برفخانه در قسمت جنوب تزرجان قرار گرفته و دو قله کوچک «سنگی‌برزین» و «آشنایی» در فاصله تزرجان و ده‌بالا قرار دارند. برای صعود قله برفخانه از هردو منطقه تزرجان و ده‌بالا می‌توان استفاده کرد که مسیر ده بالا نزدیکتر است.
قله سنگی «بنادک» که مشرف به روستای “بنادک” و در شمال‌غربی بخش منشاد قرار دارد. . ارتفاع بنادک ۲۰۴۰ متر و به علت داشتن دیواره و مسیرهای صخره‌ای قابل اهمیت است. این قله در واقع یک سوزنی یا برج سنگی است که قسمت‌های بالای آن برای صعود به کار فنی احتیاج دارد.
کوه منشاد با ارتفاع ۳۸۷۵ متر شامل قله هایی به نام «منشاد»، «خیبر»، «مهریز»، «نیریز» در قسمت جنوب‌شرقی بخش منشاد قرار گرفته است. . این کوه تقریبا به موازات شیرکوه است و می‌توان آنها را قرینه یکدیگر دانست.کوه منشاد از جهت شمالی و غرب عمدتا صخره‌ای و دیوارهای بوده و مسیر عادی صعود قله منشاد از داخل دیواره‌های شمالی کوه از یک مسیر تراورس مانند از غرب به شرق به طرف قله اول می‌رود و چندین قله بعد از قله اول قرار دارد که مسیر های آن سنگی و دیوارهای بوده و عبور از آنها بخصوص در فصل زمستان با دشواری صورت میگیرد. شرقی ترین قله که مسلط بر مهریز است، صخره‌ای است. این قله از پایین به صورت برج مدوری نمایان است و صعود آن کاملا فنی و مستلزم کار سنگنوردی سنگین است.دیواره منشاد حداقل ۸۰۰ متر می باشد.
برج «ارنان» با ارتفاع ۲۸۹۹ متر که جدا از منطقه شیرکوه و در جنوب آن در دل کویر «ابرقو» در بخش «نیر»در میان کویر، چونان نگینی در انگشتری با نقش نگارهای قدیمی بروی خود و به شکل یک برج عظیم سنگی بسیار زیبا می درخشد که به لحاظ بعد مسافت این دیار از مرکز ایران، صعود و بازدید های کمتری روی آن انجام شده است. . روستاهای اطراف آن نیر، «ارنون»، «کاریز»، «ختا»و «قدمگاه» است .
مسیرها :
برای صعود به قله شیرکوه مسیرهای گوناگونی وجود دارد از جمله:
دره سوسن- دره شمس – بردستان سانیچ – لابیدشیر – بیدکبکان – لابیدسرخ – لایخچال – لاگردو – آب‌ریز
آب‌ریز دارای دو مسیر فرعی به نامهای دره نجیب و لاسرگون می‌باشد. «دره نجیب» راه معمول صعود کوهنوردان به سوی قله شیر کوه است و دیگری راهی است که از مزرعه ی دره حسن در شمال ده بالا به سوی قله وجود دارد که مسافت آن تقریبا دو برابر مسیر دره نجیب است. به جز این دو راه، کلیهی درههای منتهی به قله شیر کوه به پرتگاه های بسیار خطرناکی ختم می شود که در راه فرود مشکلات و خطرات بسیار جدی را برای کوهنوردان به همراه دارد.
مسیرهای صعود به شیرکوه، تزرجان و برفخانه – از کتاب “کوهنوردی در ایران” نوشتهِ علی مقیم
شرح گزارش:
به نام حق
سفرنامه ی یزد
قصه از اونجا شروع شد که…
چهارشنبه٩۴/٧/١۵
بچه ها همگی قرار بود در ترمینال جنوب راس ساعت ١٠جمع شوند
مثل همیشه خانم خسروی اول از همه پرنشاط پر انرژی بر سر قرار حاضر شده بود و منتظر بقیه بود
بعد از اومدن همه بچه ها که ١۶نفر بودن و سوار شدن بر اتوبوس،قصه سفر اغاز شد
بچه ها با سر و صدای خودشون اتوبوس رو سرشون گذاشته بودن عین بچه های دبستانی
اقایون :استاد دلنوا،اسدی،رشید،براتی،بیات،نوزادی،ایوانی،اعظمی،
کشاورز
خانمها:زارعی،یاوری،حسینی،دیانت،خسروی و مزینانی
بعد از شلوغکاری فراوان بالاخره ساعت ١٢خاموشی زده شد و همه خوابیدند
ساعت ٧اتوبوس به یزد رسید که در اونجا اقای سالاری با لهجه شیرین یزدی اماده خوش امد گویی به بچه ها بود
وایشون شهر یزد رو با این شعار معرفی کردن
به شهر قنات و قنوت و قناعت خوش امدید
صبحانه در یکی از رستوران های با صفای یزد خورده شد
که شامل:نیمرو،املت،عدسی بود
بعد از اون اقای سالاری برای بچه ها یه سوپرایزی رو کردن که بردن انها به کویر یزد بود
این کویر دارای یک دریاچه مصنوعی بود که به همت مردم یزد ایجاد شده بود(فاضلاب شهری
در کویر بچه ها با پاهای برهنه حرکت رو اغاز کردن که حالی میداد بس عجیب
پس از طی مسافتی و گرفتن عکس و غلط زدن و عکس گرفتن بچه ها ،سوار مینی بوس شدیم
اندفعه مینی بوس به سمت پارک کسنویه حرکت کرد که در انجا یک کبوتر خانه بود
که زیبایی خاص خودشو داشت
پس از اون با هماهنگی اقای سالاری به سمت هتلی زیبا به نام مشیرالممالکرفتیم و با اذن ورود از ریاست هتل بچه ها وارد هتل شدن که بی شباهت به باغنبود
هتل از مکانهای قدیمی یزد بود که به شکل هتل دراومده بود و بسیار زیبا
بعد از هتل به سمت باغ دولت اباد رفتیم
اونجا اقای سعیدان و تحیری و هادی به ما پیوستن
و ما از اضافه شدن این دو کبوتر عاشق(سعیدان_تحیری)بوجد اومدیم
پس از گرفتن عکسهای بسیار که بیشتر شامل دماغ اقای ایوانی بود به سمت زایر سرا حرکت کردیم
اقای سالاری برای استراحت بچه ها زایر سرایی رو در سیدجعفر در نظر گرفته بودن
که بچه ها پس از رسیدن به اونجا و صرف ناهار و نماز و مدتی استراحت در ساعت۴:١۵دقیقه به شیرینی فروشی حاج خلیفه رفتن تا برای خانواده هایش سوغاتیبخرن
با وارد شدن به شیرینی فروشی اب از دهان ادم راه میفتاد
والبته جیب ادم خالی
پس از خرید سوغاتی بچه ها سوار بر مینی بوس اماده کنکاش در یزد شدن
مینی بوس به سمت بافت قدیمی شهر حرکت کرد
جاهای دیدنی انجا شامل:خانه لاری ها،هتل باغ موزه فهادان،زندان اسکندر،مسجد جامع و مجموع امیر چقماق
جمعه مورخ٩۴/٧/١٧
ساعت ۴بیدار باش و پس از جمع کردن کوله ها در ساعت ۵به سمت شیر کوه حرکت کردیم
که پس از رسیدن به پایه کوه اقایان :ربیعی ،اسدی بزرگ ، شکرآبی و یوسف گروه عیسی وندو..
به ما پیوستن که بچه ها از پیوستن اقای عیسی وند به گروه اشک شادی ریختن و سجده شکر به جا اوردن
ساعت ٧صعود اغاز شد
پس از طی مسافتی گروه برای صرف صبحانه مستقر شده و پس از نیم ساعت حرکت دوباره اغاز شد
از سختی های شیرکوه همین بس که دره ای دارد به اسم نجیب که نانجیبانه از افراد توان میگیرد
باید در این دره دست به سنگ حرکت کرد
بعد از طی دره به سطح نسبتا کم شیبی میرسیم که به سمت جانپناه امتداد دارد
بچه ها پس از رسیدن به جانپناه و رفع خستگی برای حمله به قله اماده شدن
در ساعت ١۴قله زیبای شیرکوه فتح شد
پس از گرفتن عکسهای یادگاری دوباره گروه به جانپناه برگشت و پس از صرف ناهار و نماز به سمت پایین کوه حرکت کردن
ساعت ۱۹:۳۰ همه در مینی بوس مستقر و به زایر سرا برگشتن.
