قله شیرکوه :
قله شیرکوه در جنوب شهر یزد با ارتفاع ۴۰۷۵ متر از سطح دریا، بلندترین قله مرکزی ایران و بلندترین نقطه ارتفاعی استان یزد (و یکی از قله های طرح ۳۱ قله فدراسیون کوهنوردی ایران و یکی از ۱۵۱۵ قله بسیار برجسته جهان) می باشد.
وجه تسمیه شیرکوه:
در مورد وجه تسمیه شیرکوه ۳ نوع روایت وجود دارد : اول اینکه ارتفاعات شیرکوه در زمستان اکثراً پوشیده از برف و یخ می باشد و این برف و یخ منبع بزرگی برای تأمین آب استان یزد و قنات های تفت و مهریز و همچنین دشت های منطقه، مثل دشت یزد – اردکان می باشد. این منبع عظیم تأمین آب برای مناطق مذکور، همانند مادری است که فرزند خود را سیراب می کند و بدین خاطر شیرکوه، به نوعی مادر یزد محسوب می شود. روایت دوم اینکه بهمان دلیل پوشش برفی و سفیدی کوهها در فصل زمستان، ارتفاعات را مثل سفیدی رنگ شیر می بینند و به آن شیرکوه می گویند. سومین روایت در مورد وجه تسمیه شیرکوه بدین گونه است که ارتفاعات شیرکوه از فاصله دور شباهتی به یک شیر دارد که با یال و کوپال خود به خواب زمستانی رفته و به کسی آزار نمی رساند.
مسیرهای صعود به قله شیرکوه :
برای صعود به قله شیرکوه مسیرهای گوناگونی ذکر شده است. مثل صعود از دره سوسن، دره شمس، لابید شیر، بیدکبکان، لابید سرخ، لا یخچال و دره نجیب (آبریز). از بین مسیرهای فوق، مسیر دره نجیب بهترین و پر رفت و آمدترین مسیر صعود به قله است.
برنامه صعود به قله شیرکوه :
روز اول :
هرچند که براساس تقویم ۶ ماهه باشگاه قرار بود صعود به قله شیرکوه در آبان ماه برگزار شود، اما به مناسبت هفته تربیت بدنی و ورزش و اجرای برنامه بزرگ صعود “۳۱ قله، ۳۱ صعود، ۳۱ استان در یک روز” برای اولین بار در تاریخ ورزش لرستان، برنامه صعود به قله شیرکوه استان یزد، در چهارچوب برنامه فوق به تاریخ ۱۹ مهرماه تغییر پیدا کرد.
برای اجرای برنامه صعود به شیرکوه، مسیر زمینی خرم آباد – دورود – الیگودرز – اصفهان- نائین – یزد- تفت انتخاب و با ۲ وسیله نقلیه به تعداد ۱۰ نفر از همنوردان ساعت ۶:۴۵ دقیقه صبح روز پنجشنبه مورخه ۱۸/۰۷/۹۸ حرکت کردیم و پس از ۲ ساعت سفر در ساعت ۸:۴۰ برای صرف صبحانه، حدود نیم ساعت در شهر الیگودرز توقف کردیم و بعد از آن به سمت مقصد ادامه مسیر دادیم و پس از عبور از کمربندی شهرهای داران و اصفهان، ساعت ۱۳:۴۵ برای خواندن نماز و خوردن ناهار در شهرکوهپایه توقف کردیم که این توقف حدود ۴۰ دقیقه طول کشید و بعد از آن به سمت شهر یزد حرکت کردیم. ساعت ۱۷:۱۵ دقیقه که زمان غروب آفتاب بود، قبل از ورود به شهر یزد، برای تماشای منظره جادویی غروب آفتاب در منطقه کویری یزد، چند دقیقه ای توقف کردیم و همین توقف کوتاه مدت، کافی بود تا خستگی راه ۱۰ ساعته را فراموش کرده و آرامش را جایگزین آن کنیم. پس از تماشای منظر غروب آفتاب، ساعت ۱۷:۴۵ دقیقه وارد شهر زیبا و تاریخی یزد شدیم و با توجه به قرار قبلی، خانم زیبا خدائیان (از همنوردان باشگاه و شاغل در تهران) را که از طریق مسافرت با قطار از تهران به یزد آمده بود، در میدان شهید باهنر ملاقات و بهمراه سایر دوستان به سمت روستای ده بالا رفتیم و ساعت ۸ شب در راهدارخانه روستا (که توسط مدیرکل محترم راهداری وحمل و نقل جاده ای استان یزد تأمین شده بود) اقامت گزیدیم. پس از جابه جایی وسایل از داخل ماشین به داخل راهدارخانه و خوردن شام، دقایقی استراحت کردیم و پس از تشکیل جلسه، برنامه صعود فردا توسط سرپرست برنامه بررسی و بعد از بستن وسایل کوله یک روزه، در ساعت ۱۱ شب برای انجام یک صعود دیگر استراحت کردیم و خوابیدیم.
روز دوم :
ساعت ۴ صبح روز جمعه به تیم بیدار باش اعلام شد و پس از تهیه آب جوش و بستن کوله ها و خواندن نماز، ساعت ۵ از راهدارخانه خارج شدیم و پس از عبور از کوچه باغ های زیبا و ویلاهای روستاهای ده بالا و شیخ علیشاه، ماشین ها را در پارکینگ انتهای محله شیخ علیشاه پارک کردیم و ساعت ۵:۴۰ صبح از مسیر دره سفیل آباد حرکت را شروع کردیم. از کوهنوردان محلی که در مورد نام گذاری سفیل آباد سوال کردیم معتقدند چون شیب انتهای این مسیر زیاد بوده و خاک آن نیز جوری است که کوهنورد نمی تواند تند و سریع حرکت کند (و در واقع کوهنورد را معطل می کند)، آنرا سفیل آباد نامیده اند. با توجه به اینکه یکی از معانی” سفیل” سرگردان و در ماندن است، شاید این توجیه نیز درست باشد.
این دره که ابتدا دارای شیب همواری است، در اواسط آن محل هایی تراس بندی و گابیون بندی شده که با توجه به درختکاری و سنگ چینی تراس بندی ، محل مناسبی برای خوردن صبحانه می باشد. بعد از این تراس بندیها، شیب مسیر تا ابتدای دیواره، شیب تندی دارد.
بعد از دره سفیل آباد مسیری هموار وجود دارد که به “بیخ دیواره” معروف است. سمت راست این مسیر دیوارهای بلند، استوار و زیبایی هستند که براثر فرسایش و حرکات چین خوردگی بوجود آمده اند و درست چپ این مسیر، مناظر زیبای روستاهای کوهپایه ای و (ارتفاعات تزرجان را می توان مشاهده نمود و در طول مسیر نیز درختان زرشک وحشی به زیبایی مسیر جلوه خاصی می بخشد.
در انتهای این مسیر، با تعبیه چندین پله سنگی که به “راه پله” معروف است وارد دره “تابستان خانه” شدیم که وجود چشمه، درختان، عبور جریان آب از زیر و لا به لای سنگ ها و سایه های ناشی از دیواره های کوه و درختان، باعث شده نام “تابستان خانه” را برای آن انتخاب کنند.
پس از چند دقیقه استراحت و آب گیری، به حرکت خود ادامه دادیم و برای صرفه جویی در زمان، به جای صعود از دره نجیب، از دره سمت چپ آن، مسیر صعود را انتخاب و پس از عبور از شیب تند این دره، وارد پاکوب هموار و مسطحی شدیم که به “اتوبان” معروف است. این مسیر از انتهای دره نجیب تا پناهگاه دارای شیب بسیار ملایم و عرض مناسبی بوده و بهمین خاطر به آن اتوبان می گویند. پس از عبور از این مسیر، ساعت ۹:۱۵ به پناهگاه رسیدیم.
در این مکان ۳ نوع پناهگاه وجود دارد یک پناهگاه فلزی با پوشش سقفی پلیت و پشم شیشه که پس از عبور از یک سالن ورودی، دارای ۲ اتاق مجزا ۳۰ نفره و ۱۲ نفره می باشد. علاوه بر این پناهگاه، ۲ نوع پناهگاه بتونی دیگر هم وجود دارد که ظرفیت یکی از آنها حدود ۲۰ نفر و ظرفیت دومی حدود ۱۰ نفر است و چون پوشش بتونی دارد، نسبت به پناهگاه فلزی، گرم تر و برای شب مانی در زمستان مناسب تر است. در کنار این پناهگاهها، ۳ چشمه توالت وجود دارد که تنها یکی از آنها قابل استفاده است. همچنین یک چشمه برای آب گیری و استفاده آب برای مصارف مختلف وجود دارد.
علیرغم اینکه در طول مسیر صعود، تمام محور دارای زیبایی و پاکیزگی مناسبی است و اثری از ریختن زباله ها وجود ندارد، اما در کنار پناهگاه، رها کردن زباله ها و بطری های آب معدنی چهره و سیمای نامناسبی را بوجود آورده بود و شایسته است هر کوهنوردی که به منطقه وارد می شود برای اهمیت دادن به محیط زیست و تمیزی منطقه، زباله های مصرفی خود را به پایین منتقل کند.
پس از ۴۵ دقیقه برای استراحت و صرف صبحانه در پناهگاه همراه با طنزپردازی های سرپرست برنامه و آقای عباسی که روحیه مضاعفی به اعضای تیم می دادند، ساعت ۱۰ به سمت قله حرکت کردیم و با توجه به مسیر نسبتاً هموار فاصله پناهگاه تا قله، ساعت ۱۲:۱۵ ظهر به قله رسیدیم. لذت رسیدن به قله، دیدن یک صفحه فلزی به شکل کتابی باز که آیه ۶۴ سوره مبارکه یوسف به معنی “پس خدا بهترین نگهبان است و اوست مهربانترین مهربانان” روی آن حک شده است و همچنین مشاهده کویر و ارتفاعات منطقه، تمام خستگی مسیر صعود را از تن ها جدا کرد. روی قله، علاوه بر نماد قله، جان پناه بتونی دیگری بهمراه چندین پنل خورشیدی و تأسیسات وابسته به آن وجود دارد که گرچه استفاده های خاص خود را دارد، اما بعلت فاصله بسیار نزدیک آن به نماد قله، سیمای طبیعی قله شیرکوه را تحت شعاع قرار می دهد.
تبریک همنوردان به یکدیگر، گرفتن عکس های انفرادی و دسته جمعی و مناسبت با برنامه “۳۱ قله، ۳۱ صعود، ۳۱ استان در یک روز” و تماشای مناظر زیبای کوههای اطراف و خوردن میوه و تنقلات روی قله، حدود یک ساعت طول کشید و ساعت ۱۳ به سمت پایین حرکت و ضمن توقف های کوتاه مدت، ساعت ۱۴:۳۰ به پناهگاهها رسیدیم و پس از خواندن نماز و خوردن ناهار و استراحتی کوتاه، ساعت ۱۵:۱۰ دقیقه به سمت پایین حرکت کردیم. در مسیر برگشت از “دره نجیب” عبور کردیم که این دره بدلیل شیب تند و سنگلاخی بودن آن، دشوارترین بخش صعود به قله است و شاید به قول یکی از
کوه نوردان یزدی در راستای استفاده از کلمات “متضاد” به جای استفاده از دره سخت و مشکل “دره نا نجیب” از کلمه “دره نجیب” استفاده شده است.
بعد از فرود از شیب تند دره نجیب، تابستان خانه، دیواره و دره سفیل آباد، ساعت ۱۸:۱۰ به محل پارکینگ ماشین ها در محله شیخ علیشاه رسیدیم و با توجه به اینکه سوئیت های سازمان زمین شناسی استان یزد توسط خانم خدائیان از قبل برای شب مانی هماهنگ شده بود، به طرف یزد حرکت کردیم و پس از خوردن شام در رستوران شاه نشین و بعد از بدرقه خانم خدائیان برای رفتن به تهران، به محل اقامت برای استراحت شبانه رفتیم.
روز سوم :
پس از یک استراحت و خواب شبانه مناسب بعد از صعود، صبح روز شنبه ۲۰ مهرماه از خواب بیدار شدیم و پس از خوردن صبحانه به قصد دیدن برخی آثار تاریخی شهر یزد به سمت بافت تاریخی شهر حرکت کردیم و از میدان ساعت، مجموعه تاریخی امیر چخماق شامل بازار، تکیه، آب انبار و اطراف که سابقه آنها به دوره تیموریان می رسد بازدید شد. این میدان با توجه به عناصر یاد شده یکی از مراکز مهم تعاملات اجتماعی – اقتصادی و فرهنگی شهر یزد است که علاوه بر بازدید هموطنان ایرانی، مورد توجه توریست های خارجی نیز می باشد. همچنین از کف سازی و بدنه سازی برخی از گذرگاه های محلات تاریخی یزد، و به خصوص کوچه های خشتی و باریک و ساباط (سایبان) محله اطراف امیر چخماق بازدید و در نهایت با خرید سوغاتی های شهر یزد ساعت ۱۲ ظهر به سمت خرم آباد حرکت و پس از صرف نهار در شهر نائین و عبور از شهرهای واقع در مسیر، ساعت ۱۱:۳۰ شب به خرم آباد رسیدیم و برنامه کوهنوردی صعود به قله شیرکوه یزد که علاوه بر برگزاری به مناسبت گرامیداشت شهدای ورزشکار استان لرستان، جنبه بازدید از اماکن تاریخی و گردشگری هم به خود گرفت با خاطرات خوش به پایان رسید.
خلاصه برنامه زمانبندی صعود و فرود (بدون احتساب زمان توقف در پناهگاه) :
مدت زمان شروع حرکت تا پناهگاه : ۳ ساعت و ۳۵ دقیقه
مدت زمان پناهگاه تا قله : ۲ ساعت و ۱۵ دقیقه
کل مدت زمان صعود (از شروع حرکت تا قله) : ۵ ساعت و ۵۰ دقیقه
مدت زمان حرکت از قله تا پناهگاه : ۱ ساعت و ۳۰ دقیقه
مدت زمان حرکت از پناهگاه تا محله شیخ علیشاه : ۳ ساعت
کل مدت فرود : ۴ ساعت و ۳۰ دقیقه
تلفن جهت دریافت حکم صعود : ۰۹۱۳۱۵۲۲۴۷۱ آقای مزیدی
تلفن جهت کرایه ماشین در روستای ده بالا : ۰۹۱۳۳۵۶۴۹۵۹ و ۰۳۵۲۶۴۲۴۹۵۹
در محل دره تابستان خانه یک چشمه و در کنار پناهگاه نیز یک چشمه وجود دارد که آب آنها قابلیت شرب دارد و برای آب گیری مناسب هستند.
بدلیل وجود دکل مخابراتی بر روی قله در بیشتر مسیر امکان آنتن دهی وجود دارد.
در بیشتر نقاط مسیر صعود به قله از دره نجیب، علاوه بر پاکوب مناسب، تابلوهای راهنمای مسیر وجود دارد.
در مسیر دره نجیب و پای دیواره، نوعی جانور که به خوکچه هندی معروف است قابل مشاهده است. این جانور با پوشش مویی شبیه جوندگان مانند خرگوش است که پاهای کوتاه و بدنی تپل دارند و معمولاً به شکل قهوه ای هستند.
پوشش گیاهی مسیر با افزایش ارتفاع متفاوت بوده و از درختان گردو، بادام، سپیدار و زرشک شروع و در ارتفاعات بیشتر پوشش گیاهی بصورت گون و بوته هستند.
همنوردان شرکت کننده در برنامه
کوه بانوها آقایان
تهیه گزارش و عکس
فریبا ندری محمدرضا یاراحمدی(سرپرست برنامه و جلودار)
اعظم بهاروند ناصر آقامیرزایی (عقب دار) صادق بهاروند
سکینه آزادی احمد عباسی
زیبا خدائیان صادق بهاروند
صادق جانی پور
اصغر تیموری
مجتبی صادقی
