به گزارش بام نیوز شواهد حاکی است در حال حاضر یوزپلنگ آسیایی فقط در ایران زیست می‌کند از این رو به آن یوزپلنگ ایرانی نیز می‌گویند اما امروز شرایط خوبی ندارند و خطر انقراض نسل این حیوان سریع را تهدید می‌کند.
این جانور که زمانی در بیشتر قاره پهناور آسیا وجود داشت، اکنون در فهرست جانوران در آستانه انقراض اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت قرار دارد و زیست آن منحصر به نواحی بیابانی ایران شده است.
یکی از این مناطق، پناهگاه حیات وحش نایبندان در شهرستان طبس است که سریع‌ترین گونه جانوری را در خود جای داده و براساس مشاهدات تاکنون سه یوزپلنگ در این منطقه مشاهده شده است.
۹ شهریور ۱۳۷۳ یک یوز مادر و سه توله‌اش برای یافتن آب و غذا به شهر بافق استان یزد نزدیک شدند اما فردی که شناختی از یوزپلنگ نداشت، به دلیل ترس از یوزپلنگ‌ها به آنها حمله کرد که در این واقعه یوز مادر از صحنه فرار کرد و دو توله نر و ماده تلف شدند. یک توله ماده که «ماریتا» نام گرفت به تهران منتقل شد و ۹ سال در پارک پردیسان در شرایط اسارت زندگی کرد تا اینکه زمستان ۱۳۸۲ تلف شد.
با توجه به اهمیت موضوع حفاظت از یوزپلنگ ایرانی، به پیشنهاد انجمن یوزپلنگ ایرانی در سال ۱۳۸۶، نهم شهریور روز ملی حفاظت از یوزپلنگ نام گرفت.
امروز وضعیت یوزپلنگ‌های ایرانی خوب نیست و به گفته کارشناسان محیط زیست تخریب زیستگاه‌ها، فعالیت معادن، جاده‌کشی، سگ‌های گله و حضور دام در زیستگاه‌ها عواملی هستند که حیات این گونه‌های ارزشمند را تهدید می‌کند.
شناسایی سه قلاده پوزپلنگ در نایبندان
مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان جنوبی روز سه‌شنبه به خبرنگار ایرنا گفت: از ابتدای امسال سه قلاده یوزپلنگ نر در منطقه حفاظت شده نایبندان طبس شناسایی شد و با توجه به اینکه خانواده‌ای از این حیوان نداریم، امید چندانی هم به نجات این جانور نیست.
حسن اکبری درخصوص رصد یوزپلنگ و سایر گونه‌های جانوری در منطقه نایبندان اظهار داشت: همه این مشاهدات به صورت مستقیم و نه با دوربین بوده است.
وی عنوان کرد: با توجه به وسعت زیاد پناهگاه حیات وحش نایبندان و تحرک زیاد یوزپلنگ در این منطقه به طوری که طی کردن مسافت ۲۱۵ کیلومتری نیز برای یوزپلنگ در نایبندان ثبت شده است و حتی تردد یوزپلنگ بین زیستگاه‌های مختلف، امکان به دست آوردن آمار دقیق از تعداد یوزپلنگ آسیایی در نایبندان وجود ندارد.
مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان جنوبی با اشاره به رصد حضور یوزپلنگ در منطقه حفاظت شده طبس با استفاده از دوربین گفت: چشمه‌هایی که بیشترین حضور یوزپلنگ را در گذشته داشته‌اند، انتخاب شد و دوربین‌ها باکیفیت را در محل ۲ چشمه نصب کردیم که این دوربین‌ها با انرژی خورشیدی تغذیه می‌شوند و تصویرشان از طریق رادیو به پاسگاه‌ها منتقل می‌شود که این طرح با اعتبار ۲۵۰ میلیون تومان امسال اجرایی شد.
وی افزود: اطمینان داریم اگر یوزپلنگی در منطقه باشد از کنار این چشمه‌ها عبور خواهد کرد و این دوربین‌ها دائمی هستند و ما مستمر این تصاویر را رصد می‌کنیم.
اکبری اظهار داشت: پروژه حفاظت از یوزپلنگ آسیایی، با همکاری برنامه توسعه سازمان ملل و سازمان حفاظت از محیط زیست در سال ۲۰۰۱ شروع به کار کرد که برای کار مطالعاتی و حفاظتی، پنج منطقه انتخاب شد و گمان می‌رفت ۸۰ درصد یوزهای ایران در آن مناطق پراکنده هستند.
کمبود اعتبار گریبانگیر حفاظت از یوزپلنگ
وی افزود: پارک ملی توران در سمنان، پناهگاه حیات وحش میاندشت در خراسان شمالی، منطقه حفاظت شده بافق و پناهگاه‌های حیات وحش دره انجیر و نایبندان در خراسان جنوبی از زیستگاه‌های مهم یوزپلنگ آسیایی هستند و پناهگاه حیات وحش نایبندان شهرستان طبس یکی از بزرگترین زیستگاه‌های مهم این جانور است که مورد توجه سازمان حفاظت محیط زیست بوده و هر سال اعتباراتی برای تقویت تجهیزات و جلب مشارکت جوامع محلی و پایش یوزپلنگ به استان اختصاص پیدا می‌کند.
مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان جنوبی گفت: سال گذشته ۲۵۰ میلیون تومان اعتبار ملی برای حفاظت از یوزپلنگ در استان داشته‌ایم.
وی اظهار داشت: آموزش جوامع محلی، خرید موتورسیکلت و تقویت تجهیزات حفاظتی، اضافه کردن یک نیروی محیط‌بان، جلب مشارکت جوامع محلی برای حفاظت و همین طور ساخت آب انبار و آبشخور و توزیع خوراک از جمله اقداماتی است که برای حفاظت از یوزپلنگ انجام شده است.
اکبری کمبود اعتبار را مهمترین مشکل پیش روی محیط‌بانان برای حفاظت از یوزپلنگ ذکر کرد و گفت: اکنون با توجه به گستردگی منطقه نایبندان به حدود ۵۰ دوربین تِله‌ای نیاز داریم تا اطلاعات جانور و طعمه او را بدهد و نصب این دوربین‌ها ۷۵ میلیون تومان اعتبار می‌خواهد.
پناهگاه حیات وحش نایبندان سال ۱۳۷۴ با هدف حمایت از گونه‌های جانوری کمیاب مانند یوزپلنگ آسیایی و جبیر به‌عنوان منطقه شکار ممنوع اعلام شد و ۲۵ مهر سال ۱۳۸۰ با مصوبه شماره ۲۰۰ شورای عالی حفاظت محیط زیست با عنوان پناهگاه حیات وحش نایبندان طبس به مجموعه مناطق تحت مدیریت سازمان حفاظت محیط زیست پیوست.
این منطقه با وسعت یک میلیون و ۵۱۶ هزار و ۹۹۳ هکتار بزرگترین پناهگاه حیات وحش کشور محسوب می‌شود و بخش عمده این پناهگاه را دشت تشکیل می‌دهد.
پناهگاه حیات وحش نایبندان در جنوب و جنوب غربی طبس واقع شده و فاصله آن تا شهر طبس حدود ۴۰۰ کیلومتر است.
خراسان جنوبی ۱۱ شهرستان دارد و مرکز شهرستان طبس در ۲۷۰ کیلومتری غرب بیرجند است.
