به نام خالق بی همتا
گزارش شماره ۴۲ گروه دوستداران کوهستان سپهر
صعود به قله تفتان ( استان سیستان بلوچستان )
سرپرست : آقای استاد عزیز عبدی
نگارنده گزارش : ایمان پازکی
تفتان در میان کوه های آتشفشانی ایران، فعال ترین آن ها گزارش شده است که از سه دهانه ی آن، همانند دماوند، گازهای گوگرد به نسبت با حجم گسترده تری منتشر می شود. تَپت در زبان بلوچی به معنای گرما می‌باشد و تفتان برگرفته شده از تپتان است که جمع تپت می‌باشد. تفتان در زبان پارسی به معنای مکان گرما است.
کوه تفتان در اصطلاح محلی به چهل تن معروف است. به طوری که شایع است چهل تن از راشدین مذهبی در این کوه ناپدید شده اند از این رو کوه چهل تن نامیده می شود و شاخک شمال آن نیز به همین سبب به اسم کوه زیارت معروف شده است و در گذشته محل زیارت اهالی این نواحی بوده است.
تفتان دارای دو شاخک است، یکی در شمال که ارتفاع بیشتری دارد و نام اش «زیارت» یا ماده کوه است و قله اصلی به حساب می آید و دیگری شاخک جنوبی که قله ای به نسبت کوتاه‌تر است و نَرکوه نامیده می شود.
ارتفاع قله تفتان ۴۰۵۰ متر از سطح آب های آزاد، می باشد و جزو قلل منفرد کشورمان شناخته می شود.
صعود به تفتان معمولا از یال غربی صورت می گیرد. این مسیر کاملا پاکوب شده است. مسیر دیگری برای صعود وجود دارد که از کف دره می گذرد در این ناحیه سنگ های ریزشی بیشتری مشاهده می شود. مسیر دوم در پناهگاه صُبَح ”به ارتفاع ۳۲۲۸متر”با مسیر اول یکی می شود.
گیاه خاص منطقه شامل بادام تلخ کوهی، پونه، درمنه، آویشن، گلک و گرمونه است که تقریبا تمام ارتفاعات را پوشانده است.
حیوانات کمی در طول مسیر صعود دیده می شود، اما طبق گزارش ها منطقه تفتان زیستگاه روباه، شغال، گرگ و کبک است.
در مسیر صعود چشمه های آب معدنی آغشته به گوگرد وجود دارد که بیشتر مورد استفاده محلی ها در پایان کوهنوردی است. در دسترس ترین این چشمه ها، دره منتهی به پناهگاه صبح است. در طول مسیر نیز رود باریکی که سنگ های آن آغشته به گوگرد شده است، دیده می شود.
احجام سنگی شکل گرفته براساس فوران آتشفشان جوان، از جمله پدیده های قابل توجه در مسیر صعود به تفتان است.
مسیر دسترسی به تفتان: از زاهدان به سمت خاش، حدود ۱۳۰کیلو متر،جاده آسفالته فرعی به طول ۸کیلومتر به روستاهای تمندان و کوشه منتهی می شود. ورودی این مسیر مجهز به تابلو است. این ناحیه که به نسبت زاهدان، از آب و هوای مطبوع تری بهره مند است، پوشیده شده از باغ ها، مزارع و روستاهای کوچک. در مسیر می توان تابلوی هلال احمر را نیز مشاهده کرد. البته تجهیزات خاصی مستقر نشده است.
ساعت ۸:۳۰ دقیقه روز چهار شنبه ۱۸ بهمن ماه، ده نفر از اعضای گروه سپهر از گیلاوند به سمت تهران حرکت کردیم و ساعت ۱۰:۱۰ دقیقه در پایانه راه آهن تهران به دو نفر دیگر از همنوردان ملحق شدیم ساعت ۱۱:۱۰ دقیقه با قطار به سمت زاهدان حرکت کردیم. گروه ساعت ۹:۳۰ دقیقه روز پنجشنبه، ۱۹ بهمن ماه به شهر زاهدان رسید.
هوا بسیار خوب و معتدل بود و در راه آهن زاهدان دیگر کوهنوردانی را می دیدیم که از شهرهای مختلف جهت صعود به تفتان حضور یافته بودند.
بعد از کمی خرید و هماهنگی های بیشتر ، ساعت ۱۱:۱۵ با یک دستگاه ”ون ”راهی شهر خاش شدیم در این مسیر، ماشین ما یک مرتبه توسط پلیس مسقردرجاده کنترل شد. حدودا ۳۰ کیلومتر مانده بود به شهر خاش که وارد جاده آسفالت فرعی به طول ۸ کیلومتربه سمت روستای تمندان و کوشه ادامه مسیر دادیم.
ساعت ۱۴:۱۵ دقیقه به اردوگاه “دره گل” رسیدیم این اردوگاه به نوعی تفرجگاه محلی به شمار می آید که در ارتفاع ۲۵۲۳ متری واقع شده و به امکاناتی چون اتاق هایی با تخت، سالن غذاخوری، آشپزخانه و سرویس بهداشتی مجهز است و به طور کلی این محل از لحاظ امنیتی قابل اعتماد بود.
بعد از تعویض لباس ها، لوازم اضافی را در این اردوگاه به امانت سپردیم و با توجه به اینکه غروب آفتاب زودتر در این منطقه اتفاق می افتد در ساعت ۱۵ به سمت پناهگاه صُبَح راه افتادیم ، آقای عزیز عبدی، سرقدم و آقای عیسی سهرابی عقب دار، گروه بودند.
مسیر صعود کاملا پاکوب بود. بخشی از مسیر از دره (تنگه گلو) گذر می کرد که در بخش هایی نیاز به دست به سنگ شدن داشت. تمام مسیر صعود توسط گروههایی…..، عموما محلی، دیوارنویسی شده که طبیعت را مخدوش و نازیبا کرده است !
ساعت ۱۸:۳۰ پس از سه ساعت و نیم کوهپیمایی و در شرایطی که هوا تاریک بود و برف زیبایی در حال بارش بود به پناهگاه ” صُبَح ” رسیدیم پناهگاه صُبَح یکی از زیباترین و بزرگترین پناهگاه های کشور می باشد. این پناهگاه دارای دو ساختمان، یکی دو طبقه و دیگری ۳ طبقه است.با نظر سرپرست این پناهگاه را برای شب مانی انتخاب کردیم و در یکی از اتاق های آن چادرها را برپا کردیم . آب مورد نیاز پناهگاه از چشمه پایین دستی که با لوله از رودخانه جدا شده، تامین می شود. که یخ زده بود و سرویس بهداشتی آن نیز به آب دسترسی نداشت.
• اغلب گروه هایی که برای صعود به قله تفتان می آیند صعود به همان قله اصلی تفتان ماده (ماده کوه ) بسنده می کنند ولی با نظر سرپرست قرار شد هر دو قله بلند تفتان را صعود کنیم ساعت ۷:۱۰ دقیقه از پشت پناهگاه صُبَح مستقیم به سمت قله اول تفتان نَر ( نَرکوه ) که با ارتفاع ۳۹۸۰ متر بود حرکت را آغاز کردیم مسیر تقریبا پوشیده از برف بود، اما شیب در بعضی نقاط درجه بیشتری داشت. بنابراین پیمایش به آهستگی و با احتیاط بیشتری صورت گرفت. بعد از حدود دو ساعت پیمایش ، باصخره هایی مه آلود همراه با بارش برف مواجه شدیم که دست به سنگ شدیم و با هیجان خاص خود این مرحله را نیز به خوبی پشت سر گذاشتیم و در ساعت ۱۰:۴۵ دقیقه قله اول ، ” نرکوه ” که کاملا غرق درمه بود صعود کردیم و بعد از پنج دقیقه استراحت و گرفتن عکس یادگاری به سمت قله اصلی ( تفتان ماده ) به راه افتادیم سرعت باد زیاد نبود حدود ۱۵ الی ۲۰ کیلومتر برساعت می وزید،ارتفاع کم کردیم پس ازعبورازگردنه بین دوقله و رسیدن بر روی یال اصلی ( غربی ) دوباره به راه خودمون ادامه دادیم با توجه به تعطیلات چند روزه بهمن ماه ،در مسیر قله ، کوهنوردان بسیاری از شهرهای مختلف ایران که مثل گروه سپهر این زمان را برای صعود به قله تفتان انتخاب کرده بودیم مواجه شدیم بوی گاز گوگرد پانصد متر مانده تا قله خبر از نزدیک بودن هدف حکایت می کرد تا اینکه ساعت ۱۲:۱۵ دقیقه به قله اصلی تفتان ماده رسیدیم و به جشن و دعا و گرفتن عکس پرداختیم … بعد از ۱۵دقیقه با توجه به گازگوگرد فراوان و برفی و مه آلود بودن مسیر ، راه برگشت را پیش گرفتیم در ساعت ۱۴:۱۵ دقیقه به پناهگاه صُبَح رسیدیم و بعد از برداشتن چادرها و کوله های اصلی ، که یک ربع طول کشید و جهت مواجه نشدن با تاریکی هوا و بارش برف به سمت اردوگاه دره گل به راه افتادیم و ساعت ۱۷:۳۰ گروه سلامت به اردوگاه رسید و بعد از تعویض لباس ها و کمی استراحت ، ساعت ۱۸:۳۰ سوار بر اتومبیل ”ون”به سمت زاهدان راه افتادیم و ساعت ۲۱ به زاهدان رسیدیم شب را در مسافرخونه به استراحت پرداختیم و صبح روز شنبه به بازار چهارراه رسولی رفتیم و پس از خرید و صرف ناهار ساعت ۱۴:۴۰ با قطار به سمت تهران حرکت کردیم و روز بعد، (یکشنبه) ساعت ۱۲ به تهران و ساعت ۱۴ به دماوند رسیدیم و بدین ترتیب یکی دیگر از صعودهای برون استانی گروه دوستداران کوهستان سپهر با سرپرستی استاد گرانقدر آقای عزیز عبدی به خوبی و سلامت به پایان رسید .
شرکت کنندگان برنامه صعود تفتان :
آقایان عزیز عبدی – ستار کاشانی – عیسی سهرابی – مسعود ایزدی – امیر خسروی – ایمان پازکی – حسن صداقی – محمد جواد نوروزی
خانم ها الهام کاشانی – سارا ذولفقاری – نسا خلیلی – زهرا صفری
