در خصوص اهمیت تغذیه پیش، هنگام و پس از فعالیتهای کوهنوردی بارها و بارها سخن گفتیم. از ارزش غذایی خوراکیها، میزان کالری و البته یک فاکتور بسیار مهم که اغلب نادیده گرفته میشود یعنی رابطه بین حجم خوارکی خاصی که میل میکنیم و انرژی حاصله و البته دیر هضم بودن یا زود هضم بودن آن.
بصورت بسیار خلاصه غذاهایی که برای کسب انرژی در روزهای قبل صعود مصرف میکنیم کربوهیدراتهای دیر هضم مانند سیب زمینی و نان جو دوسر و ماکارانی و امثال آن هستند و بالعکس غذاهایی که نزدیک و در طول فعالیت مصرف میکنیم سبک و زود هضم، تا هم حجم بسیار کمیاز معده اشغال کنند و هم زود هضم و تبدیل به انرژی مورد نیار ما شوند. حالا تصور کنیم دوستان عزیزی که درست صبح روزی که عازم قله هستند توقف کوتاهی در یکی از کلهپزیهای جاده میکنند و پس از تناول یک وعده کلهپاچه که البته ما ایرانیها به علت عدم مطالعه دقیق خواص و معجزات درمانی بسیاری برای آن قائل هستیم عازم کوهستان میشوند.
۱- بهداشت: نکته بسیار مهمیکه در خصوص کوهنوردی به آن اشاره میشود رعایت بهداشت فردی و جمعی برای جلوگیری از برخی بیماریهایی است که به شدت برای سلامت کوهنورد خطرناک است. یکی از این وضعیتهای خاص بروز اسهال است که با توجه به نحوه تمیز کردن وپخت و پز و بخصوص وضعیت بهداشتی رستورانها ریسک و احتمال ابتلا به آن بسیار بالاست. شاید جدی نگیریم اما بروز اسهال برای یک کوهنورد به دلیل دفع عمده آب بدن ممکن است حتی منجر به مرگ شود.
۲- حجم: متاسفانه علی رغم لذیذ بودن، این غذای سنتی حجم زیادی از معده را اشغال میکند که این خود قطعا در گردش خون اختلال ایجاد میکند و با توجه به طولانی بودن فرایند هضم و جذب آن تاثیر منفی در فعالیت کوهنوردان دارد. ضمن آنکه تحقیقات بیانگر این نکته است که این غذا موجب ایجاد اختلال در دستگاه گوارش فرد میشود. همه ما حالتی که بعد از خوردن کلهپاچه به انسان دست میدهد را تجربه کردیم، تصور کنید در این حالت قصد صعود داریم. مقایسه کنید میزان و حجمیکه ۱۰۰ گرم بادام در معده اشغال میکند با حجمیکه همین مقدار برنج، یا کله پاچه یا نان در معده اشغال میکند و البته فرایند بعدی یعنی هضم آنها.
۱۰۰ گرم فندق ۶۳۰، ۱۰۰ گرم گردو ۶۲۵، ۱۰۰ گرم بادام ۶۶۰ و ۱۰۰گرم پسته ۶۸۰ کالری و البته ۱۰۰ گرم کله پاچه در حدود ۱۹۰ کالری انرژی دارند، انتخاب با شماست.
۳- تشنگی: یکی از اصول مهم کوهنوری هیدراته بودن بدن است.ایجاد حس تشنگی بعد از مصرف کله پاچه کاملا مغایر با این اصل اساسی کوهنوردی و البته تمامی ورزشها است.
۴- افزایش کلسترول: افزایش کلسترول و چربی خون یکی از عوارض ناشی ازمصرف این غذا است. این امر به نوبه خود منجر به ریسک رسوب و انسداد رگها شده که نتیجه آن اختلال در خون رسانی و در نتیجه افزایش ریسک حمله قلبی آنهم در شرایطی است که قلب با تمام توان مشغول خون رسانی به عضلات و مغز میباشد. یکی از مسائل بسیار مهم در کوهنوردی خون رسانی صحیح به عضلات و مغز میباشد، خون با خود تغذیه مناسب و اکسیژن را به عضلات و مغز هدایت میکند. تجسم کنید در حالی که بصورت طبیعی در هنگام فعالیت در حال از دست دادن آب بدن هستید رگهای شما هم در حال انسداد هستند.
۵- بیماریهای خاص: به نکات اضافه کنید افرادی که دارای وضعیتهای خاص هستند مثل نارسایی کلیوی،مشکلات قلبی عروقی،دردهای مفصلی و مانند آن که ریسک آسیب پذیری در این دسته افراد به علت وضعیت خاص بسیار بالاتر است.
پی نوشت: توجه به این نکته بسیار مهم است که وقتی عازم مناطقی با ریسک پذیری بالا میشویم “حرفهای فکر کنیم، حرفهای برنامهریزی کنیم، حرفهای اجرا کنیم”. تشکیل گروه و جمعآوری عدهای علاقهمند به کوه و طبیعت امری است بسیار ساده، هنر اصلی مدیریت و سرپرست تیم داشتن اطلاعات کافی، نظارت صحیح بر تک تک افراد در خصوص اجرای برنامه است.
شاید بهتر باشد به جای آنکه تمام طول هفته در کانال تلگرام گروه مشغول تعریف کردن جوک، سرک کشیدن به پیوی یکدیگر و جر و بحثهای فاقد ارزش علمی باشیم اندکی در فکر برنامهریزی، تغذیه صحیح قبل و هنگام اجرای برنامه و البته ریکاوری بعد از صعود باشیم. شخصأ درکی از این موضوع ندارم که یک تیم در هوای طوفانی دماوند چگونه بدون داشتن جی.پی.اس قصد صعود دارند؟ سرپرستی و هدایت یک تیم یعنی مسئولیت، مسئولیت یعنی دانش، تخصص، تجربه والبته تعهد و نظارت.
